AHMET TIRPARN
Hafızın Torunu olarak tanınan Yunus Göçeri, eski sanayi bölgesinde bulunan atölyesinde sabahtan akşama kadar çelik işleyerek Sivas bıçağı imalatı yapıyor.
Dedeniz Hafız Usta´dan bahseder misiniz?
Dedem Hafız Usta 1900´lü yılların başında Ermeni ve Türk Kılıç ustalarından oluşan ufak bir atölyede çıraklığına başlamış daha sonra 1925 yılında kendi işletmesini kurmuş. Ustalığı Sivas´ta kısa sürede nam salmış ve çevre illerin kılıç ve bıçak ihtiyacını karşılayan önemli sanatkarlardan biri haline gelmiş. Hafız Usta vefatından önce oğullarına en büyük misarı olan Bıçakcığı bıraktıktan sonra 1971 yılında Hakkın Rahmetine kavuşmuş. Bıçakcı Hafız Ustanın oğulları Abdullah ve Mehmet Göçeri Sivas Bıçağının Meşhur Bıcakçısını 1980 yıllara kadar göstermiş. Ben 1982 Yılında askerden geldikten sonra ilk kez Hafızın Torunu ismini kullanarak Sivas´da Cumhuriyetin Bıçakcısı markasının sahibi oldum.
Hafızın turunu ismiyle bir çok bıçakçı var. Bunlar sadece Hafız Ustanın ismini mi kullanıyor?
Çevreye baktığınız zaman Hafızın Torunu olarak bıçak satan birçok bıçakçı var ama gerçek torunları bizleriz. Benim bir tane kardeşim var o da benim yanımda ancak çırak olarak çalışır başka türlü çalışamaz. Hafızın torunu dediğimiz markanın ve o zanaatın gerçek karşılığı benim. Dedemin ölümünden sonra bir boşluk oluşmuş, bu arada Erzincanlılar geliyor ve Hafız Dedemin adını kullanarak bu bıçakçılık işini kendilerine mal ediyorlar. Meşhur olduğu için herkes Hafızın Torunu yazdırıyor. Halbuki benim Dedem Sivaslıydı.
Sivas bıçağının yapımında kullanılan malzemeler nelerdir?
Sivas bıçağı eskiden dövme çeliklerden, araba makasından yapılırdı. Şimdikiler Sivas bıçağı değil. Sivas bıçağı deyip satıyorlar. Sivas bıçağının esası paslanır. Sivas bıçağının ekserisi araba makasından olur, biz onu döver inceldiriz. Daha sonra incelmiş demiri zeytinyağı ile süreriz. En güzel zeytinyağıyla işleme yapılır. Daha sonra sapını kemikten yaparız. Eskiden kemik yapan yoktu, ben yapardım ama şimdi piyasası olunca herkes kemik yapmaya çalışıyor. Bütün bıçakçılar aynı çeliği işler ama önemli olan o çeliğin işlenmesindeki ustalık.
Sivas bıçağı hak ettiği değeri alıyor mu?
Ustayım zanaatkârım yaşım 50´ye geldi ama bıktım. Büyüklerimize geçmiş zamanlarda söyledim, yardım istedim ama kimse yardımcı olmadı. Sivas bıçağını geliştirmek ve Dünya genelinde yaygınlaştırmak için ne yapabiliriz diye büyüklerimize seslendik ama sesimizi duyan olmadı. Bir zamanlar Sivas bıçağı batmıştı. O zamanlar sapları plastikten yapılan ucuz çin malı bıçaklar piyasaya çıkmıştı. O bıçaklar ucuz olduğu için herkes onu tercih ediyordu. Bende buna karşılık paslanmaz çelikten bıçak yapmaya başladım. Paslanmaz çelikten cep bıçağı filan yapan ilk benim. Onu yaptığım zaman üzerine kezzapla yazı yazardım. O zaman insanlar bıçağın üzerine isim yazdırıyordu. İnsanlar bunu seviyordu ve il dışından bile istiyordu.
Piyasaya ucuza satılan bıçaklar Sivas Bıçağı mı?
Çoğu bıçakçı fiber malzemelerden yapılan bıçakları alıyor. Ben bir bıçakçı ustası olarak uyarıyorum, fiber malzeme olan bıçakları almayın çünkü içerisinde kanserojen madde var. Bıçağı kullandığınız zaman bu zararlı maddeler elinize geçer. Sakın ben yıkıyom geçer diye düşünmeyin.
Kemik işleme nasıl yapılıyor?
Bu kemikler bize ham olarak yani boynuz olarak geliyor. En iyisi manda boynuzu ama pek bulunmuyor. Biz genelde koç boynuzu kullanıyoruz. Koç boynuzu sarı filan oluyor, renkli oluyor o nedenle biz daha çok tercih ediyoruz. Gelen boynuz genelde yaş olarak geliyor biz onun 5-6 ay kurumasını bekliyoruz. Yaş boynuzu işlersek iki gün sonra bir bakarız eğilmiş.
Sivas bıçağının satışı nasıl?
Sivas bıçağı Dünyaca meşhur ama biz reklam yapamadığımız için yerimizde sayıyoruz. Yaptığımız bıçaklar, emeğimiz karşılığını bulmuyor. 11´nci aydan sonra işler kesiliyor. 4-5 ay pek satış yapamıyoruz. Yazın da Allah bereket versin satabiliyoruz.
Turistler ilgi gösteriyor mu?
Yaz mevsiminde yurt dışından gelen turistler ve diğer illerde olan yabancılar Sivas bıçağını daha çok tercih ediyor. Biz yabancılara bıçak satarak para kazanıyoruz. Eskilerden kurban bayramı öncesi bıçak satardık ama şimdi kimse gelmiyor bile.
Çin malı bıçaklardan ne farkı var?
Çin malı bıçakların gösterişleri güzel, albenisi var ama çeliğe baktığınızda sıfır, hiçbir şeyi kesemiyorsunuz. İnsanlar uzun ömürlü bıçak istemiyor. Bizim yaptığımız bıçaklar uzun ömürlü kullanılıyor. Ayrıca bizim yaptığımız bıçaklarda kesinlikle kanserojen madde filan yok. Sağlıklı bir şekilde kullanabilirler.
Sivas bıçağını nasıl tanıtabiliriz?
Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Başkanımız Beşir Köksal´da bizde yıllardır bu şehre kültürümüzü sergileyebileceğimiz bir El Sanatları Çarşısı yapılmasını istiyoruz ama yıllardır söylememize rağmen bir türlü yapamadık. Söylemlerimiz lafta kalıyor. Bize böyle imkanlar verseler ben dağın başında bile bıçak yapar orada sergilerim. Bir bıçak 80-100 kere elden geçiyor. Malzemelerini bile toplamak kolay değil.
Sivas bıçağının çeşitleri var mıdır?
Evvelden eğri bıçaklar vardı. Daha sonra ben bunlara biraz farklı modeller ekledim. Son olarak kadın bacağı diye bilinen bir bıçak modeli yaptık. Ben iddia ediyorum bu kadın bacağı bıçağını benden iyi yapan yoktur. Öyle bir tane yaptım en güzeli bu oldu denmez. Eğer zanaatkarsan seri şekilde aynı güzellikte bıçak yapmalısın. Ben bir bıçağa 3 saatimi veriyorum.
Bıçağın Sivas Bıçağı olduğunu nasıl anlarız?
Son zamanlarda Sivas bıçağı satan yer çok ama bıçağa baktığın zaman fiber malzeme kullandıklarını görüyoruz. Bıçak çelik ve sapı da kemikse biz ona Sivas bıçağı deriz. Bu malzemeler güzel bir de ustanın elinden çıkmışsa tamamdır gönül rahatlığıyla Sivas bıçağı diyebiliriz ona.
Yetiştirdiğiniz çırak var mı?
Şimdilerde çırak bulamıyoruz, kimse gelmiyor. Bu meslek 20-30 yıl sonra biter. Şimdi gelen çıraklar durmuyor, hemen gelir gelmez para soruyorlar. Biz çıraklık zamanımızda çok kötü şartlarda çalıştık. Benim ustam dükkâna gelmeden biz dükkânı açar temizliğini yapardık. Ustamın ismi Ahmet Eyce´ydi. Biz erken gelip geç giderdik ve akşama kadar sessiz çalışır evimize giderdik. Ustamızın prensipleri vardı ve bu prensipleri bizleri bu güne getirdi.
Sivas bıçağı yapımını teşvik etmek için yarışmalar yapılıyor mu?
Geçtiğimiz yıllarda Sivas Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliğinden en güzel Sivas bıçağı yarışması yapıldı. Bende yarışmaya girdim. Sivas´ta en güzel bıçak yapan usta ödülünü aldım. Yaptığım dört tane bıçağım birinci oldu. Ben bu yarışmaların sürekli yapılmasını istiyorum. Böyle olursa hem reklamı hem tanıtımı iyi olur. Ustalar da kendini gösterme imkanı bulur. Yarışma olursa ben seve seve katılırım.
Eklemek istediğiniz bir şey var mı?
Ben çarkın başına bir geçtimmi bir bakarsın söz yazarım okurum kendi kendime. Sevdayla yaparım işimi ondan dolayı böyle içimden söz söylemek gelir. Bunlardan biri de;
Ben erişilmez bir dağım
Eteğimde kar bile olamazsın
Ne kadar zengin usta olursan ol
Benim gibi zanaatkar usta olamazsın
