FATİH TABUR
Türkiye, 24 Haziran seçimlerinin ardından parlamenter sistemi geride bırakarak Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçti. Sivas İrade Gazetesi, 1923-2018 yılarını kapsayan 95 yıllık süreçte ilimizin kaç vekil çıkardığını masaya yatırdı.
İLİMİZİN ÇIKARDIĞI TEK BAŞBAKAN
Cumhuriyetin temellerinin atıldığı Sultan Şehir, 95 yıllık süre içerisinde 1 başbakan, 2 başbakan yardımcısı, 31 de bakan çıkartarak yürütmede en fazla söz sahibi olan illerin başında geldi. Sivas´tan vekil seçilerek bakan olan siyasilerin en fazla görev yaptığı kurumlar Devlet Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı olarak tespit edildi. Türkiye Büyük Millet Meclisi´nin (TBMM) internet sitesindeki verilerden elde edilen bilgilere göre bahsi geçen süre içerisinde en fazla başbakan çıkaran şehir 18 ile İstanbul oldu. Mega şehri 10 ile Malatya, 7 ile Isparta, 5 ile İzmir, 4 ile Konya izledi. Sivas ise Cumhuriyet tarihi boyunca 1 başbakan çıkardı. İstanbul doğumlu olan ve Sivas´tan milletvekili seçilen Rauf Orbay, 12 Temmuz 1922 - 4 Ağustos 1923 tarihleri arasında başbakanlık yaptı.
1923-1950 YILLARINDA BAŞKENTİ GEÇTİK
95 yıl boyunca en fazla bakan çıkaran şehir 202 ile İstanbul oldu. İstanbul´u 130 ile İzmir, 94 ile Ankara, 56 ile Bursa, 52 ile Adana, 49 ile Konya, 47 ile Aydın, 46 ile Manisa, 44 ile Gaziantep, 42 ile Trabzon izledi. Sivas, 1923-1950 döneminde Ankara´dan daha fazla bakan çıkardı. Cumhuriyet tarihi boyunca hiç bakan çıkaramayan iller ise Adıyaman, Hakkari, Tunceli, Kilis, Karabük, Iğdır ve Ardahan olarak kayıtlara geçti.
HANGİ İL KAÇ BAKAN ÇIKARDI
Adana 52, Afyon 27, Ağrı 8, Amasya 8, Ankara 94, Antalya 24, Artvin 9, Aydın 47, Balıkesir 24, Bilecik 3, Bingöl 6, Bitlis 8, Bolu 16, Burdur 8, Bursa 56, Çanakkale 17, Çankırı 20, Çorum 6, Denizli 14, Diyarbakır 28, Edirne 10, Elazığ 16, Erzincan 12, Erzurum 29, Eskişehir 32, Gaziantep 44, Giresun 13, Gümüşhane 12, Hatay 10, Isparta 15, Mersin 24, İstanbul 202, İzmir 130, Kars 8, Kastamonu 13, Kayseri 32, Kırklareli 4, Kırşehir 2, Kocaeli 26, Konya 49, Kütahya 28, Malatya 23, Manisa 46, Kahramanmaraş 11, Mardin 13, Muğla 23, Muş 1, Nevşehir 3, Niğde 14, Ordu 14, Rize 22, Sakarya 16, Samsun 37, Siirt 3, Sinop 9, Sivas 31, Tekirdağ 17, Tokat 14, Trabzon 42, Şanlıurfa 13, Uşak 3, Van 10, Yozgat 14, Zonguldak 31, Aksaray 1, Bayburt 3, Karaman 4, Kırıkkale 1, Batman 4, Şırnak 2, Bartın 2, Yalova 1, Osmaniye 3, Düzce 2.
HÜSEYİN RAUF ORBAY KİMDİR?
1881´de İstanbul´da dünyaya geldi. Bahriye Mektebini (Denizcilik Okulu) bitirdikten sonra Osmanlı donanmasına katıldı. Balkan Savaşı sırasında Karadeniz´de, Akdeniz´de Hamidiye kruvazörüyle düzenlediği baskınlarla ünlendi. Osmanlı´nın son döneminde Bahriye Nazırı (Denizcilik Bakanı) olarak Ahmet İzzet Paşa kabinesinde görev aldı. 30 Ekim 1918 Mondros Ateşkes Anlaşması´nın görüşmelerinde Osmanlı Heyetine başkanlık etti. Mayıs 1919´da ise Milli Mücadeleye katıldı. 21-22 Haziran 1919´daki Amasya Genelgesi´ne yani Kurtuluş Savaşı´nın isyan bildirgesine imza attı. Erzurum ve Sivas kongrelerinde Temsil Heyeti´ne seçildi.
1923´TE İSTİFA ETTİ
12 Ocak 1920´de son kez toplanan Osmanlı Mebusan Meclisi´ne Sivas milletvekili olarak katıldı. Misak-ı Milli´nin kabul edilmesinde etkin rol oynayan Rauf Bey; bu mecliste Felah-ı Vatan grubunun oluşmasına da katkı sağladı. Son Osmanlı Mebusan Meclisi´nden çıkan Misak-ı Milli kararlarını sindiremeyen İngilizler ve İtilaf devletleri 16 Mart 1920´de meclisi basıp İstanbul´u resmen işgal edince tutuklandı. Malta adasına sürgüne gönderildi. 1921´de serbest bırakıldı. Sivas milletvekili olarak TBMM´ye katıldı. 12 Temmuz 1922´de İcra Vekilleri Heyeti (Bakanlar Kurulu) başkanlığına (Başbakanlık) getirildi. TBMM içerinde 2. grup olarak adlandırılan ve Mustafa Kemal´e muhalefet eden milletvekilleri içerisinde yer aldı. 4 Ağustos 1923´te başbakanlıktan istifa eden Rauf Bey, cumhuriyet tarihinin ilk muhalefet partisi olan Terakkiperver Cumhuriyet Halk Fırkası´nın kurucuları arasında yer aldı. Partinin kapatılması ve baskılar sonucu Avusturya´ya gitti. 1926´da İzmir suikastı davasında yargılandı ve gıyabında 10 yıl ağır hapis cezasına çarptırıldı. Hakkındaki suçlamanın kaldırılmasından sonra yurda döndü. Atatürk´ün ölümünden sonra, cezalandırılmasının adli bir hata olduğu belirtildi. Milletvekillikleri ve büyükelçilik görevlerinde sonra 20 yıl boyunca siyasetten uzak kalan Rauf Orbay, 16 Temmuz 1964´te vefat etti.