Fatih TABUR
Cumhuriyet Üniversitesi Eczacılık Fakültesi öğrencisi Kübra Çakır tarafından Prof. Dr. Halil İbrahim Ulusoy´un danışmanlığında analitik kimya alanında hazırlanan ?Kozmetik Ürünlerinde Paraben Türevlerinin İzlenmesi için Pratik Katı Faz Ekstraksiyonu Yöntemi Geliştirilmesi? başlıklı proje, 2020- Mayıs dönemi TÜBİTAK 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Desteği Programı kapsamında proje desteği almaya hak kazandı.
Prof. Dr. Halil İbrahim Ulusoy projeye ilişkin yaptığı açıklamada, ?Parabenler, p-hidroksi benzoik asidin alkil veya benzil grupları içeren esterleridir. Bu gruplar, metil, etil, propil, bütil, heptil gibi düz zincirli ya da benzil parabende olduğu gibi halkasal olabilir. Parabenler temel olarak gıda ürünleri, kozmetik ürünleri ve ilaçlarda koruyucu katkı maddeleri olarak üretim aşamasında eklenirler. Aslında 1920´lerden beri yaygın olarak kullanılmalarına rağmen çevresel örneklerde varlığını gösteren ilk analitik çalışmaların 1996 yılında yayımlandığı görülür. Birçok farklı üründe kullanılmaları sonucu hem kullanılan yerlerde hem de çevresel su örneklerinde paraben türevlerinin eser düzeyde izlenmeleri önemli hâle gelmiştir. Paraben türevlerinin yaygın kullanım alanına sahip olmasına nedeniyle insan sağlığı üzerine zararlı etkileri pek çok çalışmada gösterilmiş, belli bir dozun üzerinde kullanımı gelişmiş ülkelerin çoğunda yasaklanmıştır. Önerilen proje çalışması ile kozmetik ürünlerde eser düzeyde bulanan paraben türlerini girişimlerden bağımsız doğru ve duyarlı bir şekilde analiz edebilecek katı faz ekstraksiyonu temelli bir kromatografik tayin yöntemi geliştirilecektir. Geliştirilecek yöntemin literatürde son yıllarda çok kullanılmaya başlanan ve uygulama pratikliği sunan fabrik faz ektraksiyonu (FPSE) temelli olması hedeflenmektedir. Bu sayede basit bir ön işlemle doğrudan örnekleme yapılabilecek sonrasında ise paraben türevlerinin tayini klasik bir HPLC cihazı ile doğru ve duyarlı bir şekilde yapılabilecektir.? dedi.
Kübra Çakır ise, ?Önerilen çalışmada, geliştirilecek mikro ekstraksiyon tekniği ile zenginleştirilen paraben moleküllerinin tayini HPLC-DAD sistemi ile yapılacaktır. Çalışma ortamının pH´sı, kullanılan ekstrakte edici fazların türü ve miktarı, zenginleştirilmiş faz için uygun çözgen seçimi gibi ekstraksiyon parametreleri ile kolon seçimi, hareketli faz bileşimi ve örnekleme miktarı gibi kromatografik değişkenlerin optimizasyonu yapılacaktır. Yöntemin doğruluğu ve validasyonu sertifikalı referans malzemeler ve gerçek örneklerle yapılan geri kazanım çalışmaları ile teyit edilecektir. Belli bir derişim aralığında geliştirilen analitik yöntemin tayin sınırı, nicelleştirme sınırı, kesinliği, doğruluğu ve zenginleştirme faktörü hesaplanacaktır. Ayrıca önerilen yönteme olası girişimci türlerin etkileri ve bunları giderme yolları ile ilgili çalışmalar yapılacaktır. Daha sonra geliştirilen yöntem, sık kullanılan kozmetik ürünlerdeki paraben kalıntılarının izlenmesine uygulanacaktır.? şeklinde konuştu.