Hayrullah AĞKAŞ
Osmanlı tarihinin kuruluş ve yükseliş dönemlerine kaynaklık eden ilk yazılı eser Sivas Cumhuriyet Üniversitesi (SCÜ) tarafından yayımlandı.
SCÜ Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü öğretim üyelerinden Prof. Dr. Hasan Yüksel, Çağdaş Türk Lehçeleri Edebiyatları Bölümü öğretim üyelerinden Prof. Dr. İbrahim Delice ve doktora öğrencisi Dahiye Karagülle tarafından yapılan çalışma ile İlk Anonim Tevârih-i Âl-i Osman Edirne Nüshası isimli eser SCÜ Matbaası tarafından basıldı.
Çalışmayı gerçekleştiren Prof. Dr. Yüksel konuya ilişkin yaptığı açıklamada, ilgili nüshanın Ruhi Tarihi’nin Edirne Selimiye Badi Efendi nüshası olarak bilindiğini fakat yapılan çalışmalar neticesinde İlk Anonim Tevârih-i Âl-i Osman olduğunun ortaya konulduğunu söyledi.
Prof. Dr. Yüksel konuşmasının devamında, “Bu eserin İlk Anonim Tevârih-i Âl-i Osman olduğu kanısına meçhul müellifin ‘Benden önce, Tevârih-i Âl-i Osman’ı hiç kimse mufassal ve muhtasar dememüştir.’ ifadesinden dolayı varılmıştır. Diğer Eski Anadolu Türkçesiyle yazılmış metinlerde olduğu gibi harekeli olarak kaleme alınan bu metnin daha önce Halil Erdoğan Cengiz’in de işaret ettiği gibi dil ve üslup bakımından Âşıkpaşazade’den ve Oruç Beğ’den daha eski olduğu rahatlıkla ifade edilebilir.” dedi.
Eserin Osmanlının kuruluş devrine ait sağlam bilgiler ihtiva ettiğini vurgulayan Yüksel, “Meçhul müellifin az önce zikrettiğim ifadesi ciddiye alınması gereken bir ifadedir. Günümüzde kitap yazacak birikim ve düzeydeki bir insanın rastgele böyle bir ifade kullanmayacağı gibi o devirde de hele tarih gibi özel bir ihtisas ve doküman gereken bir alanda böylesi bir cümle ile işe girişmesi mümkün değildir” dedi.
Prof. Dr. Yüksel, “Benden önce hiç kimse Osmanlı tarihini mufassal ve muhtasar olarak yazmamıştır.” söyleminin ardından, “… Şimdiki zamanda Padişahü’l-İslam ve’l-Müslimine Muhammed ibni Sultân Murad ibni Muhammed Han bin Bayezid Han bin Gazi Murad Han bin Orhan bin Osman bin Ertugrul bin Süleyman Şah”tır, diyor. Yanı bu eser Fatih Sultan Mehmet devrinde kaleme alınmıştır. Dolayısıyla, bütün anonimlerin II. Bayezıd döneminde yazıldığı ifadesinin güncellenmesi gerekmektedir.” şeklinde konuştu.
Eserin muhtevası hakkında da bilgi veren Yüksel, eserin 1288 yılıyla başladığını ve 1514 yılıyla son bulduğunu fakat orijinal metnin 1422 Düzmece Vakası ile bittiğini, bundan sonra devam eden metnin zaman içerisinde birileri tarafından sürdürüldüğünün anlaşıldığını söyledi.
Prof. Dr. İbrahim Delice ise konuşmasında, “Türk kültürünün kayıp bir hazinesini ortaya koyduğu, beni de bu çalışmaya ortak ettiği için Hasan Hocam’a ve üniversitemiz yönetimine teşekkür ediyorum. Bu çalışma ile birlikte kütüphanelerde olmayan nüsha tıpkıbasımla çoğaltılmıştır. Artık, Tevârih-i Âl-i Osmanların ilki bu kitapla birlikte bin nüshayı bulmuş oldu.” diye konuştu.