Sivas’ta Tarihi Surp Minas Kilisesi’nin Mezarlığı Tahrip Edildi: Kemikler Ortaya Saçıldı

Agos gazetesinde yer alan habere göre, Sivas’ın Zara ilçesine bağlı Alakilise köyünde bulunan ve 13. yüzyılda inşa edilen tarihi Surp Minas Kilisesi’nin mezarlık alanı tahrip edildi. Kiliseyi kısa süre önce ziyaret eden bir yurttaş, gözlemlerini paylaşarak, “Kemiklerin etrafa saçıldığını gördük. Görüntü gerçekten çok kötüydü. Bu tahribata bir dur denmesini istiyoruz,” dedi

Tarihi Yapı, Defalarca Kazıya Maruz Kaldı

Kızılırmak (Alis) kayalığı üzerinde yükselen Surp Minas Kilisesi (Սուրբ Մինաս), 1915 Ermeni Soykırımı öncesine dek Ermeni nüfusun yaşadığı Alakilise (eski adıyla Müslümabat) köyünde bulunuyor. Yapı, Türkiye Kültür Envanteri'nde kayıtlı olmasına rağmen, yıllar içinde “gizli hazine” söylentileri nedeniyle defalarca izinsiz kazılarla harap edildi.

Hrant Dink Vakfı’nın saha araştırmalarına göre, köyde yeni bir cami yapılana kadar bu kilise, cami olarak kullanıldı. Caminin inşasının ardından ise yapı kültürel miras olarak tescillendi. Ancak bu statü, tahribatı durdurmaya yetmedi.

Güvenlik Kameralarına Rağmen Kazılar Devam Etmiş

Kiliseyi ziyaret eden bir grup yurttaş, bölgede güvenlik kameralarının bulunduğunu ancak yapının yine de delik deşik edildiğini belirtti. Gözlemlerini paylaşan ziyaretçilerden biri şunları söyledi:

“Kilisenin etrafında ve ön cephesinde kameralar vardı. Fakat yapının zemini ve çevresinde pek çok kazı izi mevcuttu. Özellikle nehre bakan tarafın mezarlık olduğunu Hrant Dink Vakfı’nın internet sitesinden öğrendik. Bu bilgiye rağmen mezarlık alanı da kazılmış, kemikler dışarı çıkarılmıştı.”

“Hayvan Kemiği” Dediler, “İnsan Kemiği” Olduğu Ortaya Çıktı

Ziyaret sırasında karşılaştıkları manzaranın ürkütücü olduğunu dile getiren grup, geniş bir alana yayılmış kemikler gördüklerini söyledi. Kemiklerin insan kemiği olup olmadığını köydeki bazı kişilere sorduklarında ise önce inkârla karşılaştıklarını şu sözlerle anlattılar:

“Başta bunun hayvan kemiği olduğunu söylediler. Ancak grubumuzda bir sağlık çalışanı vardı ve net biçimde bunların insan kemiği olduğunu söyledi. Bunun üzerine, ‘Evet insan kemiği ama burası birinin tapulu arazisi. Ev yapacaktı, ama kazıda kemikler çıkınca vazgeçti’ dediler.”

Mezarlığın Bilinçli Olarak Tahrip Edildiği İddiası

Grup üyeleri, bölgede yaşayanların da durumdan haberdar olduğunu ancak herhangi bir önlem alınmadığını dile getirdi:

“Buranın mezarlık olduğu belli. Hatta Vakıf’ın kayıtlarında da mezarlık olarak geçiyor. Ama buna rağmen alan kazılmış, kemikler çıkarılmış ve herhangi bir müdahale yapılmamış. Kamera kayıtları varken bu nasıl göz ardı edilebilir?”

“Her Gelen Bir Kazma Vurmuş”

Ziyaretçiler, Surp Minas Kilisesi’nin ayakta kalabilmesinin tek nedeninin, bir dönem cami olarak kullanılması olduğunu belirtti. Ancak bu dönemde bile yapının çeşitli bölümlerinde izinsiz kazı yapıldığını ve izlerin sonradan kapatıldığını ifade ettiler:

“Zemin tamamen delinmişti. İçeri girdiğimizde taş işçiliği hâlâ görülebiliyordu. Giriş kısmında haç benzeri bir sembol, Ermeni alfabesiyle yazılmış bir kitabe vardı. ‘Surp Minas’ ismi okunuyordu. Ancak yapı genel olarak çok kötü durumda. Her gelen bir kazma vurmuş, herkes bir parça talan etmiş.”

“Bu Mezarlık Talan Edilmiş, Bu Bir Kötülük”

Etrafa saçılmış insan kemiklerinin görüntüsünün son derece rahatsız edici olduğunu vurgulayan ziyaretçi, sözlerini şöyle noktaladı:

“Burası bir mezarlık. Oradaki insanların kemikleri bu şekilde ortalıkta olamaz. Bu çok büyük bir kötülük. Mezarlığın kasten tahrip edildiği çok açık. Üstelik herkes bundan haberdar. Yetkililer artık bu duruma sessiz kalmamalı.”