Keneler, küçük boyutlu ektoparazitlerdir; yani yaşamlarını konakçılarının dışında sürdüren canlılardır. Örümcekler ve akarlarla birlikte “arachnid” ailesine mensupturlar. Bugüne kadar tanımlanmış 800’ün üzerinde kene türü bulunmaktadır. Dünya genelinde yaygın olarak görülürler. Örneğin Avustralya’da yaklaşık 70 farklı kene türü tanımlanmıştır. Kenelerin neden olduğu bazı önemli hastalıklar, özellikle kediler üzerinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Keneler ve Bulaşma Mekanizması
Keneler, genellikle memelilerin, kuşların ve bazı sürüngen türlerinin kanıyla beslenir. Bu sırada patojenleri bir konakçıdan diğerine aktararak hastalık yayabilirler. Özellikle bakteriyel enfeksiyonların bulaşmasında “ara konak” görevi görürler. Yani enfekte bir hayvanın kanını emerken taşıdıkları mikroorganizmayı, sonraki beslenme esnasında yeni konakçıya (örneğin bir kediye) bulaştırabilirler.
Keneler, enfekte hayvandan beslendiklerinde, patojenler keneye geçer ve kenenin tükürük bezlerinde bir süre hayatta kalabilir. Kene beslenirken konakçının derisine özel yapıdaki ağız parçalarıyla yapışır. Bu sırada tükürüğünde bulunan anestetik ve antikoagülan (kanın pıhtılaşmasını engelleyici) maddeler sayesinde ısırık hissedilmez. Bazı kene türleri, kendilerini deriye daha sıkı sabitlemek için çimento benzeri bir madde de salgılar. Bu süreçte patojenlerin bulaşması gerçekleşir.
Keneler en çok sıcak, nemli ve ormanlık alanlarda görülür. Özellikle yaz aylarında aktivite düzeyleri artar.
Kedilerde Görülen Kene Kaynaklı Hastalıklar
Lyme Hastalığı
Keneler aracılığıyla bulaşan en yaygın hastalıklardan biridir. Etken, Borrelia burgdorferi adlı bakteridir. Enfekte geyik, kemirgen ya da rakun gibi hayvanlardan beslenen kene, daha sonra kedilere bu bakteriyi bulaştırabilir. Bulaşma için kenenin en az 24 saat boyunca kedinin üzerinde kalması gerekir.
Belirtiler:
-
Eklem şişliği
-
İştahsızlık
-
Yüksek ateş
-
Lenf bezlerinde büyüme
-
Uyuşukluk
-
Bazı kediler belirti göstermeyebilir
Tedavi:
Doksisiklin, sefuroksim veya amoksisilin gibi antibiyotiklerle en az 4 hafta süren tedavi gerekir. Bazı durumlarda ikinci bir tedavi kürüne ihtiyaç duyulabilir.
Cytauxzoonosis (Bobcat Ateşi / Theileriosis)
Cytauxzoon felis isimli tek hücreli parazitin yol açtığı ciddi bir hastalıktır. Ana konak bobcat’tir. Bulaşma, özellikle Amerika kıtasında yaygın olan Lone Star Tick (Amblyomma americanum) aracılığıyla gerçekleşir.
Belirtiler:
-
Nefes darlığı
-
Ateş
-
Sarılık
-
Uyuşukluk
-
İştahsızlık
-
Soluk ağız ve diş eti rengi
-
Genişlemiş dalak
Tedavi:
Antiprotozoal ilaçlar ve destek tedavi uygulanır. Ne yazık ki prognoz kötüdür ve çoğu kedi bu hastalıktan kurtulamaz.
Tularemi (Tavşan Ateşi)
Francisella tularensis bakterisinin neden olduğu ve zoonotik özelliği bulunan ciddi bir enfeksiyondur. Bulaş, enfekte hayvanlarla temas, kontamine su veya toprak, doğrudan temas ya da kene ısırıkları ile gerçekleşebilir.
Belirtiler:
-
Yüksek ateş
-
Şiddetli halsizlik
-
İştah ve su kaybı
-
Şişmiş lenf düğümleri
Tedavi:
Hastalığın erken evresinde antibiyotik tedavisi önemlidir. Gecikme halinde ölümle sonuçlanabilir.
Hemobartonelloz (Kedi Enfeksiyöz Anemisi)
Mycoplasma hemofelis bakterisinin neden olduğu, kırmızı kan hücrelerine saldıran bir enfeksiyondur. Bakteri hücre duvarına sahip değildir ve kan hücrelerine yapışarak bağışıklık sistemi tarafından hedef alınmasına neden olur.
Belirtiler:
-
Soluk diş etleri
-
Yüksek kalp hızı
-
Sarılık
-
İştah kaybı
-
Uyuşukluk
-
Genişlemiş dalak ve lenf düğümleri
Tedavi:
Antibiyotikler ve bağışıklık baskılayıcı kortikosteroidler kullanılır. Gerekli durumlarda oksijen desteği ve kan transfüzyonu uygulanabilir.
Babesiosis
Babesia cinsine ait protozoonların neden olduğu bir enfeksiyondur. Kene ısırığı, kan transfüzyonu ya da doğum yoluyla bulaşabilir. Genellikle köpeklerde daha yaygındır ancak kediler de etkilenebilir.
Belirtiler:
-
Zayıflık
-
Uyuşukluk
-
Sarılık
-
İştah kaybı
-
Anemi
Tedavi:
Anti-sıtma ilaçları ile tedavi edilir. Anemi ciddi seviyedeyse kan transfüzyonu gerekli olabilir.
Kene Felci
Bazı kene türleri, sinir sistemini etkileyen nörotoksin salgılar. Özellikle Avustralya’da görülen Ixodes holocyclus türü bu toksini salgılarak felce ve ölüme neden olabilir.
Belirtiler:
-
Miyavlayamama
-
Kusma
-
Salya artışı
-
İştah kaybı
-
Kas güçsüzlüğü
-
Yürüme bozukluğu
-
Nefes darlığı
-
Felç
Tedavi:
Antiserum, oksijen desteği ve yoğun bakım gerekebilir. Erken müdahale hayat kurtarıcıdır.
Kedileri Kenelerden Koruma Yöntemleri
-
Kedinizin dışarı çıkmasına engel olun. Açık alanda bulunacaksa korunaklı bir kedi alanı kullanın.
-
Dış ortamda vakit geçirmişse her gün vücudu kontrol edin. Baş, kulak arkası, boyun, koltuk altı, kuyruk dibine kadar detaylı bir şekilde gözlem yapın.
-
Veteriner hekiminizle birlikte kediniz için uygun dış parazit ilaçlama takvimini oluşturun.
Kenelere karşı dikkatli ve düzenli önlem almak, hem kedinizin sağlığı hem de olası zoonotik risklerin önüne geçmek için hayati önem taşır.
