ERSAN ARSLAN
Türk Halk Müziği Ses Sanatçısı merhum Zarlı Halil Söyler ölümünün 50. Yıldönümünde Sivas’ta gerçekleştirilecek etkinliklerle anılacak.
İl Kültür ve Turizm Müdürü Kadir Pürlü, Zaralı Halil Söyler’in kabrinde ve kent merkezindeki Atatürk Kültür Merkezi’nde olmak üzere iki bölüm halinde gerçekleştirilecek anma programı ile ilgili basın toplantısı düzenledi.
İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nde düzenlenen basın toplantısına Zaralı Halil Söyler’in kızı Gülenaz Kavas ve eşi Kamil Kavas ile araştırmacı yazar İsmail Hakkı Acar da katıldı.
İl Kültür ve Turizm Müdürü Kadir Pürlü, ilk olarak Zaralıl Halil Söyler hakkında bilgi verdi.
Pürlü, ‘Merhum Zaralı Halil, büyük bir Türk Halk Müziği Saatçısı hemde büyük bir Türkü üreticisi, Türkü yakıcı, Türkü babasıdır. 1906 yılında Zara’da doğuyor. Önce 7 yaşındayken annesini kaybediyor, birkaç yıl sonra ise babasını bir kazada kaybediyor. Tamamen yetim haline gelince yakınları ve dostları onu Sivas Yetiştirme Yurduna veriyorlar. Bildiğimiz kadarıyla 14 yaşına kadar bu yurtta kalıyor. İlk defa burada bağlama ile tanışıyor ve bağlama çalmayı öğreniyor. Daha sonra tekrar ilçesine döndüğünde düğünlerde Türkü söyleyerek, bu arada da tambur ve ud çalmayı da öğrenerek yeteneğini geliştirmeye çalışıyor. Askerliğini Sivas’ta yapıyor ve sesinin güzel olmasından dolayı askerde aranan bir eleman haline geliyor. Komutanların toplantısında, askeriyenin etkinliklerinde güzel sesi ile programlara renk katıyor. Askerlik sonrasında başta Zara olmak üzere, Suşehri’nde, Erzurum’da düğünlerin aranan ismi oluyor.
Bu dönemde Sivaslı Hafız Halid, Hafız Feryadi Hakkı Bey ve Divriğili Nuri Üstünses diye bildiğimiz, bu Türkü kaynakları ile tanışıyor. Bunlarla beraber meşk yapmak suretiyle kendi musiki yeteneğini de geliştiriyor. Zaralı Halil artık, Sivas’ın önemli kişilerinden meşk aldıktan sonra yine o zamanın Türkiye genelinde meşhur kişileri olan Diyarbakırlı Celal Güzelses, Malatyalı Fahri Kayahan, Erzincanlı Hafız Şerif gibi büyük üstadlarla tanışıyor. 1945-58 yılları arasında bu saydığımız dönemler onun artık Sivas’ı terk edip İstanbul’a gittiği, taş plaklar doldurduğu dönemdir. 1945 ve 1958 yılları arasında çok sayıda taş plak dolduruyor ve artık Zaralı Halil’in türküleri dilden dile dolaşıyor. Çok büyük sanatçı oluyor. Devrinin Nurettin Dadaloğlu gibi, Ağma Recep dediğimiz kemani, Erzurumlu bunun gibi çok büyük sanatçılar kendisine zaman zaman eşlik ediyorlar. Bu arada TRT’de radyo yoluyla Türkülerini çalışor ve Türkiye genelinde meşhur bir insan oluyor ve hak ederek bu noktaya geliyor. Kendisi bu arada gurbettedir. Kazandığı paradan, ailesine, çocuklara birşeyler gönderiyor ama bir gurbetlik içerisinde ve bu şekilde turneden turneye, konserden konsere İstanbul’da, Ankara’da, İzmir’de devam eden çok hareketli bir dönemden sonra rahatsızlanarak Zara’ya dönüyor, ömrünün kalan kısmını Zara’da geçiriyor ve 15 Ocak 1964 yılında aramızdan ayrılıyor’ ifadelerini kullandı.
‘MEZARI BAŞINDA DUALARLA
AKM’DE TÜRKÜLERLE ANILACAK’
Sivas’taki anma programının geleneksel olarak her yıl düzenlenebileceğini belirten Pürlü, bugün gerçekleştirilecek anma etkinliğinin iki bölüm halinde olacağını söyledi. Ünlü sanatçının İlk olarak Zara’daki mezarı başında anılacağını daha sonra Zara Merkez Camii’nde mevlit okutulacağını belirten Pürlü, akşam 20.00’da ise kent merkezindeki Atatürk Kültür Merkezi’nde anma programı düzenleneceğini söyledi.
Pürlü, sözlerini şu şekilde noktaladı:
‘Bu büyük Türkü dostunun, Türkülerimizin derleyicisinin, Zara Türküleri’nin babasının elbetteki hatırlanması lazımdı. Hele ölümünün 50. Yılı olunca biz Zara Kaymakamlığmız, müdürlüğümüz, Devlet Türk Halk Müziği Korosu, Sivas Fasıl Heyeti ve Aşıklar Derneği ve bizim amatör olarak faaliyet gösteren Muzaffer Sarısözen Topluluğumuz olmak üzere güzel bir anma programı hazırladık.
Anma programı iki bölümden oluştuğunu, bugün saat 10.00’da Zaralı Halil Söylerin Zara’daki kabri başında anılacağını belirten Pürlü, ‘mezarına çiçek koyacağız ve fatihalar, dualar okuyacağız. Zara’da olacak bu program. Saat 11.00’da Zara Çarşı Camii’nde mevlit okutulacak. Daha sonra akşam Atatürk Kültür Merkezi’nde saat:20.30’da güzel bir program adına düzenleniyor. Bu programda güzel etkinlikler var. Sesinden taş plak dinlenecek, yakınları konuşacak. İsmail Hakkı Acar Hocamız konuşacak ve torunu Serhan Çekem sahne alacak ve güzel bir THM konseri inşallah izleyeceğiz.
Sivas değerlerini tanıdıkça, hatırladıkça, sahip çıktıkça büyüyecektir diye düşünüyorum. Ölümünün 50. Yılında Merhum Zaralı Halil Üstadımızı rahmet ve minnetle anıyor, nur içinde yatmasını diliyorum.
Aslında bu çalışma bununla bitmeyecek. İnşallah bir dizi çalışma olacak. Sivas bir derya gerçekten, Alparslan Ayran bir kitap yazmış, küçük bir şey. Başka da derli toplu bir şey yok. İsmail Hakkı Acar hocamızın yazıları var. 100 tane türküsü var sadece 13 tanesi notaya alınmış, 8 tanesi TRT repertuarında. Ses ortada herkeste var, taş plakları var hepimizde, bantları var, belki de özel kişilerde bilgiler var. İnşallah ölümünün 50. Yılını bahane ederek güzel bir kitapla, hayatı, nerede doğmuş, nasıl bir insandı? Bir kere kendi kişiliğini tanıyacağız. İkincisi de müzikal boyutu ne idi, hangi makamlarda okudu, hangi tekniklerde türküler okudu, diğer sanatçılardan farkı ne idi gibi diğer sanatçılardan farkı değerlendirilmeli. Bunun da sonunda güzel bir CD hazırlanarak Zaralı Halil gelecek kuşaklara aktarılmalı. Mezarı düzenli ama güzel bir türbe yapılabilir.’
Pürlü’nün ardından konuşan Zaralı Halil Söyler’in kızı Gülenaz Kavas, ‘Babamın ölümünün 50. Yıldönümünde düzenlenen bu program ve gösterilen ilgi bizi çok duygulandırdı. Emeği geçenlere, katkı sağlayanlara teşekkür ediyorum’ dedi.
Kavas’ın eşi Kamil Kavas’da, Sivas’ın önemli değerlerinden bir tanesi olan Zaralı Halil Söyler’in unutulmaması ve gelecek kuşaklara aktarılması için bu tür prograların çok önemli olduğunu belirterek, programı gerçekleştiren İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ile katkı sağlayan diğer kurumlara teşekkür etti.
Araştırmacı Yazar İsmail Hakkı Acar ise, ‘Zaralı Halil gerçekten Sivas’ın yetiştirdiği önemli şahsiyetlerden birisidir. 150’ye yakın türkü söylemiştir ve bunlardan bir çoğunun bestesini de güftesini de kendisi yapmıştır. Ancak bugün TRT’de 8 tane Türküsü repertuarda bulunmakta ve ilk defa ben o rahmetliyi araştırmaktan çok mutluyum. Bugün radyoyu açtığınızda Mükerrem Kemertaş’tan alınan bir Erzurum Türküsü diyor, ‘Göç göç oldu, göçler yola dizildi’ bu halbu ki Zaralı Halil Söyler’in türküsüdür. Bütün bunların araştırılıp ortaya çıkarılması gerekir. Ben, ölümünün 50. Yılında bunları dile getirdikleri için İl Kültür Müdürlüğü ve Zara Kaymakamlığı’na çok teşekkür ediyorum’ ifadelerini kullandı.
