Abdülhamid ve Mektepler

Haydar Mermer
Haydar Mermer
Abdülhamid ve Mektepler
22-07-2022
<p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">T&uuml;rkiye&rsquo;nin, tarihini bilmek ihtiyacını duymayan, merak saiki ile dahi &ldquo;yakın tarihimizde neler oldu?&rdquo; sorusunu sormayan kesimi hangisidir?</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Sizi fazla zahmete sokmayalım: Kendini Atat&uuml;rk&ccedil;&uuml; olarak tanımlayanlar!</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Bu bilgisiz ve meraksız kesim yalan ve yanlış &uuml;zerine bina ettikleri g&ouml;r&uuml;şlerine &ldquo;Atat&uuml;rk&ccedil;&uuml; d&uuml;ş&uuml;nce&rdquo; diyorlar.</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Yani d&uuml;ş&uuml;n&uuml;rs&uuml;z d&uuml;ş&uuml;nce!</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Atat&uuml;rk&ccedil;&uuml; d&uuml;ş&uuml;nce de, ne hikmetse bir tek m&uuml;tefekkiri yok! (&ldquo;D&uuml;ş&uuml;n adamı yok&rdquo; desem anlarlar mıydı?)</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">B&uuml;t&uuml;n işleri en amiyanesinden kahvehane muhabbetleri. Yok o bile değil, meyhane muhabbetleri!</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Bir tanesi &ccedil;ıkmış, her fırsatta Abd&uuml;lhamid&rsquo;e s&ouml;v&uuml;yor, kalkıyor &ldquo;Atat&uuml;rk&rsquo;&uuml;n sağlık devrimi&rdquo;nden bahsediyor.</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Sorum şu: Atat&uuml;rk devrinde bir tek yeni hastane a&ccedil;ıldı mı?</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Cevap veren &ccedil;ıkmadı!</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Bu Atat&uuml;rk&ccedil;&uuml;lerin Abd&uuml;lhamid adını ağızlarına desturla almaları l&acirc;zım.</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Zira, Cumhuriyet iki alanda Abd&uuml;lhamid&rsquo;in mirasını tepe tepe kullandı.</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Ona &ccedil;ok az şey ilave etti hatta bazılarını da zayi etti: Maarif (eğitim) ve sağlık.</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Cumhuriyet orta &ouml;ğretimde (orta-lise) Abd&uuml;lhamid&rsquo;in mekteplerinin tamamını ayakta bile tutamadı. 1932&rsquo;ye gelindiğinde 20 orta &ouml;ğretim (orta-lise) kurumu kapanmıştı&hellip;</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Kemalistlerin s&ouml;zc&uuml;s&uuml; gazetede, Cumhuriyet eğitimi ile ilgili bir yazıya rastladım. İlkokul sayısı y&uuml;zde 137, ortaokul sayısı 194 ve lise sayısı 296&rsquo;lık bir artış g&ouml;stermiş!</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Bre aman!</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Bu rakamları hangi uzvunuzdan uydurdunuz?</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Size manzarayı tasvir edeyim: O zamanlar bazı il merkezlerinde değil lise, ortaokul dahi yok(tu). Vereceğim bilgiler 1932 yılı gazetelerinden olacak.</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">&ldquo;Muş&rsquo;ta ilk ve orta mektep ihtiyacı.&rdquo; İl merkezinde bir ilkokul varmış. En yakın Bitlis&rsquo;te orta mektep var, &ccedil;ocuklar da fakirlikleri dolayısıyla oraya gidemiyor. (Son Posta 28.7.1932) </span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Bitlis&rsquo;te (o sırada Muş&rsquo;a bağlı) Orta mektep muallimsiz kalmış. Bir m&uuml;d&uuml;r bir de muallim varmış. (Cumhuriyet 16.3.1932). </span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Elaziz (Elazığ) vilayet merkezinde bir tek ilkokul var, ortaokul istiyorlar. Şehir n&uuml;fusu 40 bin civarında.</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Maarif Vekili Yozgat&rsquo;ta. Hari&ccedil;te tahsilde bulunan y&uuml;ze yakın liseli Yozgat&rsquo;ta lise a&ccedil;ılması i&ccedil;in bakana m&uuml;racaatta bulunmuşlar. (Vakit, 14.7.1932) </span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Daha &ouml;nce lise varken, Cumhuriyet&rsquo;ten sonra kapatılmıştır. &ldquo;Denizli&rsquo;de lise a&ccedil;ılırsa d&ouml;rt vilayet halkının y&uuml;z&uuml; g&uuml;lecek.&rdquo; Isparta, Burdur, Aydın ve Denizli&hellip; buralarda lise yok! (Son Posta, 28.7.1932)</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Aynı g&uuml;nk&uuml; gazetede birinci sayfadan s&uuml;rmanşet İzmir heykelinin a&ccedil;ılış haberi vardır: &ldquo;Gazi heykeli coşkun merasimle a&ccedil;ıldı.&rdquo; İsmet Paşa&rsquo;nın konuşma yaptığı a&ccedil;ılışa 50 bin kişi katılmış.</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Bu heykel i&ccedil;in harcanan para ile ka&ccedil; ortaokul, ka&ccedil; lise yapılırdı acaba?</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">&ldquo;22 bin n&uuml;fuslu olan Tire kazası orta mektep istiyor.&rdquo; (23.12.1932)</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Aslında Tire&rsquo;de orta mektep, yani r&uuml;şdiye vardı. Cumhuriyet&rsquo;ten sonra kapatıldı. Tire&rsquo;nin n&uuml;fusu o zamana g&ouml;re, hayli y&uuml;ksek. Ağrı, Bilecik, Burdur, &Ccedil;ankırı, G&uuml;m&uuml;şhane, Sinop, Yozgat vb. merkez n&uuml;fusu yirmi binin altında olan il merkezleri var.</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">&ldquo;Kırşehir&rsquo;de halk bir lise a&ccedil;ılmasını istiyor.&rdquo; (Son Posta 23.10.1932). &ldquo;Manisalıların bir arzusu: Şehirlerinde bir lise tesisini temenni ediyorlar.&rdquo; (Son Posta 19.6.1932)</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Manisa&rsquo;nın merkez n&uuml;fusu 120 binin &uuml;zerindedir).</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">&ldquo;Bu şark beldemizin bir liseye ihtiyacı var&rdquo; (Malatya) (Son posta 8.7. 1932)</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">&Ouml;ğretmensiz eğitim yapmak b&uuml;y&uuml;k başarı!</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">İşte Cumhuriyet&rsquo;in 26.8.1932 g&uuml;nk&uuml; n&uuml;shasında yayınlanan başyazı: &ldquo;Mill&icirc; talim ve terbiyede: Mektepler ve mektep&ccedil;ilik.&rdquo;</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">&ldquo;İsmet Paşa&rsquo;nın hen&uuml;z l&acirc;yıkile el atmağa vakit bulamadığı bu &ccedil;ok ehemmiyetli sahada g&ouml;ze &ccedil;arpan bazı tezatlar (&ccedil;elişikiler) i&ccedil;indeyiz.&rdquo;</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">&ldquo;1. Muallim (&ouml;ğretmen) mekteplerinin yetiştirdiği talebe memleketin ihtiyacına kifayet edebilmekten hen&uuml;z &ccedil;ok uzak olduğu halde galiba yetişenleri işgal etmekte (meşgul etmekte, iş sahibi yapmakta) zorluk &ccedil;ektiğimiz i&ccedil;in bu mekteplerin bazılarını fazla bularak ilk sınıflarına yeniden talebe almamağı iltizam etmeğe (uygun g&ouml;rmemeye) başladık.</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Bazı muallim mekteplerinin ilk sınıflarına talebe almamak demek, hal b&ouml;yle giderse, bu mektepleri hatta kapatmağı haritaya koymuş olmak demektir.&rdquo;</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">&Ouml;ğretmeniniz yoksa, yeterli &ouml;ğretmen yetiştirmiyorsanız, maarifde bir gelişme sağlayamazsınız. Gazetenin i&ccedil; sayfalarında şu haber yer alıyor: &ldquo;Muallim mektepleri bu sene talebe almayacak, mezun da vermeyecek.&rdquo;</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Elbette sadece bu değil. Muallim mekteplerinden mezun olanlar tayin edilmiyor. İşte haberi:</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">&ldquo;Yeni muallimler kadrolar tahdit olunduğundan yer bulamıyorlar.&rdquo;</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">&ldquo;Bu sene muallim mekteplerinden bin gen&ccedil; mezun olmuştur. Fakat bu sene yeni mektepler a&ccedil;ılmayacağından muallimlerin yerleştirilmesi m&uuml;şkilleşmektedir. İstanbul Maarif M&uuml;diriyeti emrine verilen 135 muallimin tayini hen&uuml;z ikmal edilmemiştir. Hatta bazı vilayetler muallim kadrolarını tahdide mecbur kaldıklarından eyl&uuml;l devresinde mekteplerden mezun olacaklara m&uuml;nhal (boş) yer bulunamıyacaktır.</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Aynı zamanda tahsisat olmadığından elbise bedeli ve harcırah verilmemesi takarr&uuml;r etmiştir (kararlaştırılmıştır). Kendileri ancak m&uuml;nhal olduk&ccedil;a sıra ile tayin edileceklerdir. (Cumhuriyet, 5.9.1932)</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">&Ouml;ğretmen maaşları ile ilgili olarak Atat&uuml;rk&rsquo;&uuml;n ağzından uydurulan &ldquo;&ouml;ğretmenlere milletvekili maaşlarının altında maaş vermeyin&rdquo; lafını nereye koyacağız?</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">&Ouml;ğretmen maaşlarının 50 ila 100 lira arasında değiştiğini, meb&rsquo;us maaşlarının ise 500 lira olduğunu hatırlatalım!</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Aslında maaşlar zamanında verilse, &ouml;ğretmenler &ouml;p&uuml;p başına koyacak. İşte haber: &ldquo; &Uuml;&ccedil; aydır maaş alamayan ilk mektep muallimleri var.&rdquo; (Cumhuriyet, 4.5.1932) Gazetelerde yurdun &ccedil;eşitli yerlerinden &ouml;ğretmen maaşlarının d&uuml;zenli &ouml;denmediğine dair haberler yer alıyor.</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Son Posta gazetesinin 12 mart 1932 n&uuml;shasında orta &ouml;ğretim kurumlarının Cumhuriyet sonrası durumu a&ccedil;ık&ccedil;a ortaya konuluyor: &ldquo;Memlekette maarif hareketleri. 1924 senesinde memlekette 164 orta tahsil mektebi vardı. 1930 senesinde bu miktar azalmış, 144 adede inmiştir.&rdquo; Bilgiler İstatistik Umum M&uuml;d&uuml;rl&uuml;ğ&uuml;&rsquo;nden alınmıştır. Fakat 14 temmuz g&uuml;nk&uuml; Cumhuriyet&rsquo;te &ldquo;Orta Tedrisat Umum M&uuml;d&uuml;r&uuml;&rdquo;n&uuml;n a&ccedil;ıklaması bu sayının altında: 77 orta mektep, 24 lise vardır. Talebe sayısı da 30 bindir! İstatistik M&uuml;d&uuml;rl&uuml;ğ&uuml;&rsquo;n&uuml;n verdiği bilgilerle Orta &Ouml;ğretim Genel M&uuml;d&uuml;r&uuml;&rsquo;n&uuml;n verdiği bilgiler arasında bu farklılık nereden kaynaklanmaktadır? Toplam olarak 101 orta &ouml;ğretim kurumu! Acaba noksan g&ouml;r&uuml;nen 43 orta &ouml;ğretim kurumu yabancılara, azınlıklara ait okullarla &ouml;zel okullar mı?</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Bu rakamlar bize ne anlatır? </span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Tamamına yakını Abd&uuml;lhamid d&ouml;neminde a&ccedil;ılan r&uuml;şdiye ve idadi (lise)lerin 20 adedi Cumhuriyet&rsquo;ten sonra kapatılmıştır!</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Değil Abd&uuml;lhamid&rsquo;in a&ccedil;tığı okullara yenilerini eklemek, mevcutlar dahi muhafaza edilememiştir!</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">1950&rsquo;ye kadar da durum pek fazla değişmemiştir. </span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">&ldquo;Şimdi sen asıl ilk &ouml;ğretime bak, işte orada zirvedeyiz.&rdquo; Diyecekler. İstanbul&rsquo;dan &ouml;rnek verelim: &ldquo;İstanbul&rsquo;da 150 mektebe ihtiya&ccedil; var. Vilayet dahilinde 350 ilk mektep var. 150 mektebin daha a&ccedil;ılması zaruri&rdquo; (Son Posta 17.6.1932)</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Hadi Atat&uuml;rk k&uuml;lt&ccedil;&uuml;leri: Bana belge getirin de &ldquo;o zaman eğitimimiz &ccedil;ağ atladıydı&rdquo; diyeyim!</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Neticei kelam:</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Eğer Cumhuriyet maarifi iyi k&ouml;t&uuml; s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilmişse, bu Abd&uuml;lhamid&rsquo;in a&ccedil;tığı mektepler sayesinde olmuştur. Fikir namusu olanlar, ilim namusu olanlar bunun i&ccedil;in Abd&uuml;lhamid&rsquo;in hakkını teslim etmelidir.&#39;&#39;</span></span></p>
ÖNCEKİ YAZILARI
SİZİN DÜŞÜNCELERİNİZ?