Orman Yangınları Neden Söndürülemiyor?

Orhan Arslan
Orhan Arslan
Orman Yangınları Neden Söndürülemiyor?
05-08-2021
<p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,sans-serif">Faruk AYDIN, Orman M&uuml;hendisi, Orman Genel M&uuml;d&uuml;rl&uuml;ğ&uuml;</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,sans-serif">Orman yangınları konusunda bilgi eksikliği olduğundan bu yazı kaleme alınmıştır.</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,sans-serif">1-Orman yangınları kızıl&ccedil;am ormanlarında &ccedil;ıkmış ve devam etmektedir. Kızıl&ccedil;am diğer &ccedil;am t&uuml;rleri arasında en &ccedil;ok re&ccedil;ineli olan ağa&ccedil; t&uuml;r&uuml;m&uuml;zd&uuml;r. Yangında alevler ağa&ccedil;ların tepesine &ccedil;ıkmaya başladığında ağa&ccedil;ların g&ouml;vdesindeki, dallarındaki, ibrelerindeki ve kozalaklarında ki re&ccedil;ine buharlaşmaya başlar. Buhar haline ge&ccedil;en re&ccedil;inenin doğalgazdan pek farkı yoktur ve suyla da s&ouml;nd&uuml;r&uuml;lemez. O y&uuml;zden evlerimizde doğalgaz veya mutfak t&uuml;p&uuml; kaynaklı yangınlarına su ile değil de alevin &uuml;zerini battaniye, halı vb. t&uuml;r&uuml; &ouml;rt&uuml; ile &ouml;rterek s&ouml;nd&uuml;rmeye &ccedil;alışırız. Bu şekilde gaz ile oksijen bağlantısını kesmeye &ccedil;alışırız ve sonu&ccedil; da alırız. Ancak bunun ormanlarda yapılma imk&acirc;nı yoktur. Bu nedenle ağa&ccedil;lardaki re&ccedil;ine bitene kadar su ile sonu&ccedil; alamayız. Siz hi&ccedil; g&uuml;nlerce yanan meşe ya da kayın ormanı yangını duydunuz mu? Duyamazsınız. Zira bu ağa&ccedil;lar re&ccedil;ineli değildir.</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,sans-serif">Bu ger&ccedil;ek y&uuml;z&uuml;nden Amerika ve Kanada&rsquo;da orman yangını &ouml;nemli yerleri (ekolojik, sınai, yerleşim yeri, vb.) tehdit etmiyorsa &ccedil;oğu zaman boşuna s&ouml;nd&uuml;rme masrafı &ccedil;ıkmasın diye yangına m&uuml;dahale bile etmezler.</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,sans-serif">2- Odunun tutuşma sıcaklığı nisbi hava nemine bağlı olarak 240-440 &ordm;C arasında değişir. %12 nemde (hava kurusu) odun 240 &ordm;C da tutuşur. Akdeniz ve Ege&rsquo;de havanın nisbi nemi &ccedil;ok seyrek olarak %30 un altına d&uuml;şer. Nem ne kadar y&uuml;ksek ise tutuşma sıcaklığı artar bu da yangının ilerleme hızını d&uuml;ş&uuml;r&uuml;r s&ouml;nd&uuml;rme ekiplerine zaman kazandırır. Tersi durumda da hız y&uuml;kselir. Şayet r&uuml;zg&acirc;r varsa bunu ş&uuml;phesiz misliyle artırır. %30 ve &uuml;zeri nemli havada kuru ibreleri bir araya toplayıp i&ccedil;ine de yanmakta olan sigarayı bırakırsanız ibrelerin alevlenmediği g&ouml;r&uuml;rs&uuml;n&uuml;z. Ancak aynı deneyi %12 ve daha aşağı nem oranlarında yaparsanız ibrelerin tutuştuğunu g&ouml;r&uuml;rs&uuml;n&uuml;z. Şu an yangın b&ouml;lgelerinde nisbi hava nemi maalesef %7-10 arasında.</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,sans-serif">3- &Uuml;lkemiz ormanlarının %90 ının topoğrafik yapısı yangınlarda u&ccedil;ak kullanımına uygun değildir. Belgrad Ormanları&rsquo;nda, Antalya D&uuml;zler&ccedil;amı Ormanları&rsquo;nda ya da bunlara benzer yerlerde u&ccedil;aklardan &ccedil;ok iyi sonu&ccedil; alırsınız. Ancak dağlık tepelik yerlerde u&ccedil;aklar &ccedil;ok y&uuml;ksekten su bırakmak zorunda kalır. Aksi takdirde dağlara &ccedil;arpmaları ka&ccedil;ınılmaz olur. Bu suyunda b&uuml;y&uuml;k bir kısmı yere d&uuml;şmeden buharlaştığı gibi istenilen noktaya da su bırakmayı zorlaştırır. Helikopterlerde bu sorun &ccedil;ok azdır ve %90 oranında başarı sağlar. Helikopterlere hi&ccedil; yangın &ccedil;ıkmasa da para &ouml;denir. Şayet yangına m&uuml;dahale ederse sorti başına da ayrıca para &ouml;denir. Ancak isabetsiz, başarısız su atışlarına para &ouml;denmez. Zaten u&ccedil;aklar da &ccedil;oğunlukla &ldquo;nerde bu u&ccedil;aklar veya bizde niye yok&rdquo; kabilinden sorulara muhatap olmamak i&ccedil;in kiralanır.</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,sans-serif">4- &Uuml;lkemiz orman teşkilatı orman yangınlarının s&ouml;nd&uuml;r&uuml;lmesinde The European Forest Fire Information System&nbsp; (EFFİS)&nbsp; raporlarındaki verilere g&ouml;re d&uuml;nyanın bir numarasıdır.</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,sans-serif">&nbsp;Zira orman yangınları ge&ccedil;mişten beri siyasi polemik konusu olageldiğinden gelmiş ge&ccedil;miş b&uuml;t&uuml;n iktidarlar buna karşı tedbir almaktan ve masraftan ka&ccedil;ınmamışlardır. Bu nedenle d&uuml;nyanın hi&ccedil;bir &uuml;lkesinde olmayan makine parkı ve personel &uuml;lkemizde mevcuttur. Orman Genel M&uuml;d&uuml;rl&uuml;ğ&uuml; 2 bin 597 ara&ccedil; ve bu ara&ccedil;larda g&ouml;revli 10 bin 545&#39;i yangın iş&ccedil;isi olmak &uuml;zere toplam 18 bin 545 personelle bu işi y&uuml;r&uuml;tmektedir. Mesela televizyonlarda sık sık duyduğunuz ve g&ouml;rd&uuml;ğ&uuml;n&uuml;z aroz&ouml;zler 4X4 kamyonlar olup &uuml;st&uuml;n donanıma sahip olup 1500 metreye&nbsp; kadar su pompalayabilen, tanesi 1.750.000 TL olan makinelerdir.</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,sans-serif">5- Sonu&ccedil;ta nisbi hava nemi %30 un &uuml;zerine, r&uuml;zg&acirc;r hızı da saatte 30 km nin altına d&uuml;şt&uuml;ğ&uuml;nde (halen r&uuml;zgar hızı 50 km/saat veya &uuml;zerindedir) yangınlar bir g&uuml;n i&ccedil;inde s&ouml;nd&uuml;r&uuml;lecektir. Aksi halde d&uuml;nyanın b&uuml;t&uuml;n u&ccedil;ak ve helikopterlerini de getirseniz bu nem ve r&uuml;zg&acirc;r değerleri karşısında kızıl&ccedil;am ormanlarında yangın s&ouml;nd&uuml;r&uuml;lemez. Zaten s&ouml;nd&uuml;r&uuml;lebilme imk&acirc;nı olsaydı inanınız mutlaka s&ouml;nd&uuml;r&uuml;rd&uuml;k.</span></span></p>
ÖNCEKİ YAZILARI
SİZİN DÜŞÜNCELERİNİZ?