Bedelli askerlik kanun teklifi kısa bir süre önce meclisten geçerek Cumhurbaşkanı Recep Tayip Erdoğan´ın onaylaması ile hayata geçti. Uygulamadan yararlanmak isteyen çalışanların gündeminde kıdem tazminatı alabilecek miyim sorusu var. Hatırlayacağınız üzere daha önce muvazzaf askerlik nedeniyle işten ayrılan işçinin haklarını yazmış ve kıdem tazminatı konusuna açıklık getirmiştim. Ancak durum bu defa farklı ve çalışanlar 21 günlük temel askerlik eğitimi yapacaklarından kıdem tazminatı alacak mı yoksa ücretsiz izinli mi sayılacak?
Bedelli askerlik başvurusu yapacak işçiler 21 günlük temel askerlik eğitimini boyunca ücretsiz izinli sayılacaklar ve döndüklerinde işlerine kaldıkları yerden devam edecekler. Bedelli askerlik başvurusu yapan işçiler, kendilerine tebliğ edilen ve bedelli askerlik temel eğitimini yapacakları birliklerine teslim olmaları gereken tarihi içeren belgeyi işverene vererek ücretsiz izin alabilecekler. İşveren bu belgeyi aldıktan sonra işçisini ücretsiz izne ayırmak zorunda.
Bedelli askere gidiyor diye işçisini işten çıkarma hakkına sahip değil. Dolayısıyla bedelli askerliğe giden işçinin hak kaybı yaşanmaması sağlanmış durumda. Ücretsiz izinli sayılan işçi 21 gün için ücret alamayacak ancak döndüğünde işine kaldığı yerden devam edebilecek. Dolayısıyla muvazzaf askerlik görevini yerine getirmesi nedeniyle işten çıkarılan bir işçinin başta işe iade davası olmak üzere, kıdem ve ihbar tazminatını talep etme hakkı var.
Bedelli askerlik yapacak memurlar 21 gün boyunca aylıksız izinli sayılacaklar. Memurların izninin kamu kurum ve kuruluşları tarafından onaylanmaması da söz konusu değil. Bedelli askere giden memurun izni amiri tarafından onaylanmak zorunda. Bedelliye giden memur 21 gün sonra görevine aynı şartlarda ve kaldığı yerden devam edecek.
Bedelli askerlik kapsamındaki temel askerlik eğitimini yapmak için 21 gün boyunca kurumlarından ücretsiz izinli sayılacak memurlar adına 21 gün boyunca sağlık sigortası primi yatırılmaya devam edilecek. Bu nedenle bedelli askerlik hizmetini yapmaya giden eşi veya babası üzerinden sağlık hizmeti alan kişiler bu süre boyunca sağlık hizmetlerinden yararlanmaya devam edebilecek. Dolayısıyla babası veya eşi bedelliye giden kişiler bu sürede sorun yaşamadan sağlık hizmetlerinden faydalanabilecek.
21 günlük temel askerlik eğitimini tamamlamak üzere birliklerine teslim olacak işçiler bu sürede ücretsiz izinli sayılacakları için adlarına prim yatırılmayacak. Memurların da yalnızca genel sağlık sigortası primleri yatırılacak, yani 21 gün için emekliliklerine prim yatırılmayacak. Bu nedenle bedelli askerlik kapsamındaki temel askerlik için birliklerine teslim olan işçi ve memurlar isterlerse ileride bu 21 günlük süreyi borçlanabilir ve emekliliklerine 21 gün ekleyebilirler.
SONUÇ
TBMM Genel Kurulunda görüşülen, Askerlik Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve KHK´larda Değişiklik Yapan Kanun Teklifinin, bedelli askerlikle ilgili bazı maddeleri kabul edildi. Kabul edilen maddeler arasında bedelli askerlik ?1 Ocak 1994 tarihi ve bu tarih öncesinde doğanları kapsayacak şekilde ?21 günlük temel askerlik eğitimi? Meclis Genel Kurulunda kabul edildi.
Meclis Genel Kurulunda kabul edilen düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihte (Resmi Gazete yayımı ile yürürlük kazanacak), her ne sebeple olursa olsun askerlik yapmayıp, 1 Ocak 1994´ten önce doğan bedelli askerlikten yararlanmak isteyen yükümlüler; bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 ay içinde askerlik şubelerine veya yurt dışı temsilciliklerine başvuracak. 21 günlük temel askerlik eğitimini tamamlamak üzere birliklerine teslim olacak işçiler bu üzere ücretsiz izinli sayılacak. İşverenler bedelli askerlik dolayısıyla iş akdine son veremeyecek. İş akdini fesh eden işçi "4857 sayılı İş Kanunu´nun 120´nci maddesi ile korunan 1475 sayılı mülga İş Kanunu´nun14´üncü maddesimuvazzaf askerlik nedeniyle iş akdinin işçi tarafından feshi halinde işverene kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğünü" yerine getirecek. Bu maddeye göre işçinin askerlik sebebiyle işten ayrılması halinde, işçi kıdem tazminatı için aranan 1 yıllık kıdem şartını yerine getiriyorsa kıdem tazminatı almaya hak kazanacak. Bedelli askerlik bakımından da 21 gün temel askerlik eğitimi için de olsa işçinin işten ayrılması durumunda 1 yıllık kıdem şartını yerine getiriyorsa kıdem tazminatına hak kazanacağı şüphesiz. İş akdini kendisi fesheden işçinin ihbar tazminatına hak kazanması ise söz konusu olmayacaktır.