Küresel Sorun

Geçtiğimiz yıl hayatlarımızda önemli bir değişiklik yaşadık. Son bir yıldır hayatımızda olan ve bundan sonra da bizimle beraber olacak bir virüs ortaya çıktı. Covid-19 adındaki bu virüs Aralık 2019’da Çin’in Vuhan kentinde ortaya çıktı. Bu virüs 2020 Ocak ayından itibaren dünyanın çeşitli yerlerinde gözlemlenmeye başlandı. Bu durumun sonunda Mart 2020’de Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi ilan edildi. Peki bu pandemi nedir? Daha önce dünya ne tür pandemiler ile karşı karşıya kaldı? Hep beraber dünya tarihimizi inceleyelim ve ne zaman ne tür hastalıklar ortaya çıktığına bakalım. Öncelikle pandeminin ne olduğunu açıklamak isterim. Pandemi, bir kıta veya tüm dünya gibi çok geniş bir alanda yayılan ve etkisini gösteren salgın hastalıklara verilen genel addır. Dünya Sağlık Örgütüne göre pandeminin ilan edilmesi için üç koşul incelenmelidir. Birincisi daha önce maruz kalınmamış bir hastalığın ortaya çıkmasıdır. İkincisi hastalığa sebep olan etmenlerin insanlara bulaşması ve tehlikeli bir hastalığa yol açmasıdır. Üçüncüsü ise hastalık etmeninin insanlar arasında kolayca ve devamlı yayılması olarak nitelendirilmiştir. Bu üç faktör sağlandığı zaman pandemi ilan edilir. Geçmiş tarihe baktığımızda Covid-19 dışında 2 tane korkunç pandemi dikkatleri çekmektedir. Bunlardan bir tanesi Kara Veba diğer bir söyleyişle Kara Ölüm diğeri ise İspanyol Gribi olmuştur. Tabi bunların dışında domuz gribi, kolera ve hala devam etmekte olan HIV/AIDS pandemisi de vardır. Öncelikle Kara Vebayı ve İspanyol Gribini İnceleyelim. Kara Veba insanlık tarihinde kaydedilen en ölümcül salgındır. Bu salgın 14.yy’da yaklaşık 200 milyon kişinin ölümüyle sonuçlanmıştır. 14. Ve 18. Arasında görülmüştür. Kara Ölüm ’ün Avrupa nüfusu üzerinde büyük bir etkisi olmuş ve Avrupa’nın sosyal temellerini değiştirmiştir. İspanyol Gribi 1918-1920 yılları arasında ortaya çıkan bir grip salgınıdır. H1N1 virüsünün ölümcül bir alt türünün yol açtığı bir salgındır. İspanyol Gribi 500 milyon kişiye bulaşmıştır. Bunun sonucunda 18 ay içinde yaklaşık 50 milyon kişinin ölümüne sebep olmuştur. Salgın İspanya’da başlamamasına rağmen İspanyol nezlesi olarak adlandırılmasının sebebi ise İspanya'nın, I. Dünya Savaşı’nda yer almamış olması ve askerî sansür nedeniyle diğer Avrupa devletlerinde salgından söz edilmezken İspanyol basınının salgın konusunu ilk kez gündeme getirmiş olmasıdır. Ayrıca salgın ABD de ortaya çıkmıştır ve kısa sürede tüm dünyayı etkisi altına aldı. Günümüzde Covid-19 dışında  devam eden bir diğer pandemi ise HIV/AIDS pandemisidir. 2014 yılı itibarıyla, dünyada yaklaşık 37 milyon insan bu virüse sahiptir. Yıllık AIDS ölümleri, 2005 yılından beri sürekli düşmekte olup, antiretroviral tedavi yaygınlaşmıştır. Günümüzde devam eden ve hayatımızı önemli bir biçimde etkileyen pandemi ise Covid-19 pandemisidir. Aralık 2019 yılında Çin’in Vuhan şehrinde ortaya çıkmıştır. Virüsün bulaşma oranı 2020 Ocak ortasında büyüme gösterdi. İlerleyen zamanlarda Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya’da yer alan çeşitli ülkelerde virüs vakaları rapor edilmeye başlandı. 13 Mart 2020’de Avrupa’nın artık koronavirüs krizinin merkez üssü haline geldiği bildirildi. 3 Şubat 2021 tarihi itibarıyla dünyada 112.462.282 onaylanmış vaka, 88.021.109 iyileşen varken virüs nedeniyle 2.490.520 hasta öldü. Hastalığın bulaşma yolu havada ve yüzeylerde bulunan virüs içeren damlacıkların nefes yoluyla vücuda girmesiyle bulaşmaktadır. Hastalığın herhangi bir belirti göstermeden de insandan insana bulaşabileceğine dair bulgular mevcuttur. Pandemi eğitim ve diğer kurumların işleyişini de aksatmıştır. Yaklaşık son bir yıldır yüz yüze eğitimin yerini çevrimiçi(online) eğitim almıştır. Tabii ki bu durum öğrenciler için ne kadar faydalı oldu o tartışılır. Çünkü bazı öğrenciler online eğitim için gerekli ekipmanlara sahip değillerdi. Burada eğitimde fırsat eşitliğini düşünmemiz gerekir. Bu pandemi hem insanlar hem de devletler için büyük bir ekonomik soruna yol açmıştır. Birçok insan bu dönemde işsiz kalmıştır. Pandemiden dolayı kapatılan mekanların işletmecileri ekonomik sorunlarla karşılaşmıştır. Birçok mekân sahibi borçlardan ötürü mekanını kapatma kararı almıştır. Normalleşmenin konuşulduğu bu günlerde rehavete kapılmadan üstümüze düşenleri yapmamız gerekir. Bunlar maske, mesafe ve temizlik kurallarına uymaktan geçer. Aramızda sosyal mesafe bırakmalıyız. Maskemizi burnumuzu kapatacak(!) şekilde takmalıyız. Ellerimizi en az 20 saniye boyunca yıkamalıyız. Gereksiz temastan kaçınmalıyız. Toplu alanlarda fazla durmamalıyız. Eğer biz bu kurallara uyarsak normalleşme dönemi daha hızlı ve temkinli bir biçimde devam eder. Bu kurallar hayatlarımızın yeni normale alışması için büyük bir önem taşır. Bunları yapmazsak tekrar başladığımız yere döneriz ve inanın bana kimse bunu tekrardan yaşamak istemez.