İktidarı Artan Fiyat Artışları İle Hedef Almak-2

Orhan Arslan

2 yıl önce

Serbest piyasa, her isteyenin istediği gibi davranabileceği, mal arzı-talebi ve fiyatları istediği gibi değiştirebileceği, şirketlerin  aralarında kartel oluşturabilecekleri  kuralsız, denetimsiz piyasa değildir. Devlet yasalarla piyasayı düzenleyici ve denetleyici kuralları koyar, yaptırımları belirler ve bu kuralların uygulanmasını sıkı takip edecek örgütlenmeyi yapar.  Bu yaptırımlar, toplumun, tüketicilerin korunması, piyasanın doğru, düzgün işleyebilmesi için caydırıcı etki oluşturur. Günümüzde uygulanan yaptırımlar, caydırıcı olmak bir yana maalesef teşvik edicidir. Zincir marketlerin bir şubesinde görülen haksız fiyat artışı, yalnız o şubeyle sınırlı değildir, aynı haksızlık bütün şubelerinde yapılmıştır. Şubeler birbirinden bağımsız değildir. O halde uygulanacak ceza, bir şubeye mahsus olmayıp, bütün şubeleri kapsamalıdır.   Hükümet alacağı tedbiri günler, haftalar hatta aylar öncesinden açıklıyor, sonra uygulamaya geçiyor. Bu arada marketler, toptancılar, aracılar istedikleri zamları yapıyor, hükümetin aldığı tedbir boşa çıkıyor, tüketici mağdur Olmaya, enflasyon yükselmeye devam ediyor. Hükümet, toplumu her geçen gün daha çok ezen, fakirleştiren ve sonuçta hükümeti yıpratan bu duruma bir çözüm getiremiyor. Halkın nazarında  hükümet, adeta sanayicilerle, stokçularla marketlerle danışıklı dövüş yapmış durumuna düşüyor. Vatandaş hükümeti suçluyor. Marketlerde yapılan denetimi televizyonlarda izledik; denetmen, ürünün raf fiyatı ile kasa fiyatını karşılaştırıyor, bir de %7 lik indirime bakıyor. Şimdi gündemde bazı ürünlerde KDV. nin  %8'e düşürülmesi var. Piyasa kontrol altına alınmadıkça, bu indirimler vatandaşa yansımayacaktır.    Hükümetin enflasyonu düşürmek için uğraş verdiği bir ortamda yapılan denetimler etkisiz.           Maliye, vergi dairelerinin elinde her türlü imkan ve veri (belge, bildirimler vs.) varken, marketteki bu ürünlerin bir gün önce, bir hafta önce, bir ay önceki fiyatları ile, tarladan, halden seradan, fabrikadan çıkış fiyatlarına neden bakılmıyor? Üretici ile tüketici arasında kaç tane aracı firma var, bunlardan hangileri gerçek, hangileri gerçekte var olmayıp kağıt üzerinde gösterilen hayali aracıdır? Çiftçiden kilosu 3-4 liradan alınan bir ürünün hangi maliyetlerle hal'e geldiği, oradan marketlere perakendeciye ve pazara ulaştığı,  hangi gerekçelerle tüketiciye 24 liraya satıldığının takibi yapılmıyor. Kaldı ki zincir marketler ürünleri doğrudan üreticiden alıp, kendi araçlarıyla naklederek şubelere ulaştırabiliyor. Hatta ürünler mevsiminden önce tarla ve seralarda kapatılıyor. Zincir marketler ürünleri müstahsilden doğrudan aldıklarında, kendi şirketlerine ait aracılar oluşturarak, gerçekte olmayan giderleri belge üzerinde gösteriyor ve maliyeti yükseltiyor. Bu durum bilindiği halde maalesef önlem alınamıyor.  Çünkü, İlgili bakanlık hâla üretici ile aracılar, marketler, bakkal, bayi, esnaf arasında mal ve fiyat hareketlerini takip edecek, elektronik izleme- takip sistemini oluşturmadı. Bu konuda hala bir çalışma da yok. Üstelik önceden parası verilerek alınan ve depolarda piyasa düşmesin diye çürütülen malların ise, kimse kontrolünü  yapamıyor. Bunu yapanlardan yeteri kadar hesap sorulamıyor. Bu arada hem üreticiye hem tüketiciye nasıl bir oyun oynanıyor ki, piyasada fiyat düşmesin diye, sebze ve meyve bahçelerinde binlerce ton sebze ve meyve, zincir marketler, toptancılar tarafından satın alınmıyor, üreticinin bahçesinde, tarlasında çürümeye terk ediliyor. Dayanıklı mallar stoklanarak piyasadaki fiyatların yükselmesi sağlanıyor. Rusya Ukrayna savaşı nedeniyle, bazı malların ithalatında yaşanan zorlukları bahane eden marketlerin önce yağları stoklayıp piyasada yokluk oluşturdular, arkasından fiyatları yükselttiler; ardından şekeri stokladılar ve fiyatı yükselttiler. Bu durum başka bazı mallarda da devam edeceği beklenebilir.  Yetkili Bakanın "yeterli stokumuz var, vatandaş paniğe kapılmasın, sosyal medya kışkırtıcılarının etkisinde kalan halkımızın bazılarının onlarca kilo yağ alarak stok yapmasını da anlamış değiliz. Halkımızın da bu konuda duyarlı olması gerektiğine inanıyorum. Bütün bu eleştirilerin yanında giriş paragrafında belirttiğim, stok ve fiyat artışlarının iktidara karşı yıpratma silahı olarak kullanılmak üzere uygulamaya konulmasıdır. Burada hükümet, piyasayı bozan, manipüle eden firmalarla, zincir marketlerle, aracı kuruluşlarla, vb. Haksız fiyat artışı yapanlarla mücadele ettiği, fiyatları maliyetle uyumlu hale getirmek için uğraştığı konusunda vatandaşı ikna etmek için çaba göstermeli, bu konuda vatandaşın yanında olduğunu hissettirmelidir. Gerçi Sayın Cumhurbaşkanının bu konuda son açıklamasında, sert uyarılarda bulunmuştur. Halkın ihtiyaçlarını giderme konusunda sıkıntı çıkaranlara, fahiş fiyat uygulayanlara, gereksiz stokçuluk yapanlara, en ağır cezaları vereceklerinden söz etmiştir. Parça, parça tedbirleri uygulamaya koymak yerine,  bir defada şok bir tedbir uygulamalıdır. Alınacak önlemler, günler öncesinden açıklanmamalı, kararlar gizli alınmalı ve açıklandığı anda uygulanmalıdır. Alınan tedbirin fiyatlardaki yansımasını çok açık bir şekilde görülmeli, vatandaş üzerinde olumlu bir etki bırakmalıdır. Artık hükümet, vatandaş üzerinde olumsuz algıyı kıracak, onlara umut verecek, günlük hayatını kolaylaştıracak, her türlü politikayı süratle uygulamaya koymak zorundadır. Olayların gelişimini izlemek yerine, acil, pratik çözümler üretmesi, Gündemi takip edip, karşılık vermek yerine gündemi kendisi oluşturmak zorundadır.   Yapılan son açıklamalar  bu konuda gereken özeni göstereceklerini ifade etmektedirler. Sayın Cumhurbaşkanı, bu yıl enflasyonla mücadele birinci öncelikli işimizdir. İfadesinde bulunmuştur. Halkımız bu konuda atılacak adımları ümitle beklemektedir. Piyasanın yanan ateşinin sönmesi icab eder. HİKMET  Naci Sobay.