RUHİ DEMİR
Sivas kent merkezindeki tarihi ulu Camii’nin 400 ton ağırlığındaki eğik minaresinin kurtarılmasına yönelik çalışmalar devam ediyor. Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün daveti üzerine geçtiğimiz aylarda Sivas’a gelerek, kent merkezindeki Ulu Cami, Gökmedrese ve Divriği Ulu Camii’nde incelemelerde bulunan ünlü mimar Nicola Berluchi, bu eserlerle ilgili kapsamlı bir inceleme yapmak için yeniden Sivas’a geldi.
Dünyaca ünlü İtalyan Restoratör Nicola Berluchi UNESCO’nun Dünya Kültür Mirası Listesi’ndeki Divriği Ulu Cami, kent merkezindeki Gökmedrese ve Ulu Camii’nin eğik minaresi ile ilgili inceleme yapmak için Sivas’a geldi. Sivas’taki incelemelere Vakıflar Genel Müdür Yardımcısı Ali Hürata, Sanat Eserleri ve Yapı İşleri Daire Başkanı Suat Faruk Giray, İstanbul Teknik Üniversitesi’nden Prof. Dr. Zeynep Ahubay ve Sivas Vakıflar Bölge Müdürü Ali Veral’ın aralarında bulunduğu 15 kişilik bir heyet katıldı.
Berluchi Sivas’taki incelemelerine kurtarılması için çeşitli çalışmalar yapılan kent merkezindeki Tarihi Ulu Cami’nin minaresinde başladı. Minare gövdesinden parça alan Berluchi, ardından Gökmedrese’de incelemelerde bulundu. Berluchi ve beraberindeki heyet daha sonra Divriği Ulu Cami’nde incelemede bulunmak üzere Divriği’ye gitti. Berluchi’nin incelemelerin ardından tarihi eserlerle ilgili yapılabilecek çalışmalar hakkında rapor hazırlayacağı öğrenildi.
‘DİVRİĞİ ULU CAMİİ
GÖZ BEBEĞİMİZ’
Sivas’taki incelemelerle ilgili gazetemize bilgi veren Vakıflar Bölge Genel Müdür Yardımcısı Ali Hürata, öncelikle Divriği Ulu Camii ile ilgili düşüncelerini paylaştı.
Divriği Ulu Camii ile ilgili yapılacak çalışmaların tüm detayları ile irdelenerek, hata yapılmadan yürütülmesini arzu ettiklerini belirten Hürata, inceleme çalışmalarını da bu doğrultuda yaptıklarını söyledi.
Hürata; ‘2,5 yıldır ben vakıflardayım. Göreve geldiğimizde Divriği Anıt Eser Kurulu uzun süredir toplanamıyordu. Biz o toplantıların sürecini hızlandırdık. Son 1,5 yıl içerisinde 3 toplantı yaptık.
Divriği Ulu Camii bizim için çok önemli. UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde yer alan bir eser. O açıdan biz böyle bir esere kayıtsız kalınmayacağı ve süreci hızlandırmamız gerektiği bilinciyle hareket ettik. Divriği Ulu Camii Proje ihalesi yapılan fakat bir türlü rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri kurulca onaylanamayan bir süreçteydi. Hızlı bir şekilde rölövesi, restitüsyonu, mimari restorasyonu ve bazı yapısal malzeme analizlerinin belirli kısmı kabul edilerek belirli bir noktaya getirildi.
Adımlarımızı çok sağlıklı atmak zorundayız. Çünkü göz bebeği, tek bir eser. Döneminin şaheserlerinden bir tanesi. Hiçbir figür tekrar edilmemiş. Bu noktada biz ihale sürecine başlamadan önce yapıyı daha iyi anlamak için bir takım analizler yapacağız. Bunun için gerekli izinleri aldık. Yüklenici firma ile olan ilişkimizde rölöve, restitisyon ve restorasyonun mimari kısmını kabul ederek noktalamış olduk. Bundan sonraki süreçte kabul edilmeyen güçlendirmeye ilişkin bizim bir ihale süreci başlatmamız lazım. Buraya gelişimizin asıl nedeni odur. Bizim ihale sürecini sağlıklı bir şekilde yürütebilmemiz için, ihale ederken neler var, bir şey atlamayalım, işi şansa bırakmayalım düşüncesi ile böyle bir inceleme gezisi başlattık. Bu sefer tabii ki uygulama, test, endoskopik çalışmalar yapılacak. Bu kapsamda İtalyan Restoratör Nicola Berluchi, yanına iyi bir yapı mühendisi olan Stephano Devito’yu da alarak Sivas’a geldi. Biz paket halinde bir hizmet alıyoruz onlardan, hem Gökmedrese, hem merkezdeki Ulu Camii hem de Divriği Ulu Camii için. Bizim önümüze ışık tutan raporlar sunacaklar. Vakıflar Genel Müdürlüğümüz, Kültür Bakanlığımız ağırlıklı olmak üzere 15 kişilik bir heyetle buradayız’ ifadelerini kullandı.
GÖKMEDRESE…
Gökmedrese’deki sıkıntılı sürecin de geride kaldığını belirten Vakıflar Genel Müdür Yardımcısı Ali Hürata, en kısa sürede tarihi yapıyı restore etmek için çalışma yapacaklarını söyledi.
Hürata; ‘Gökmedrese’de geçmişte bazı hatalı uygulamalar yapılmış. Önce banka marifeti ile yaptırılmış buradaki işler. Bir ay önce sözleşme ve protokol feshedildi. Biz bankadan Gökmedrese’yi teslim aldık. Sayın Genel Müdürümüzün de bu konu üzerinde duruyor, gayretleri var süreci hızlandırma noktasında. Gökmedrese’yi o da gördü ve durumdan rahatsız. Biran önce biz Vakıflar olarak oraya da gerekli müdahaleyi yapıp en güzel şekilde restorasyonunu gerçekleştirmek istiyoruz. Burada bulunmamızın en önemli amaçlarından bir tanesi de Gökmedrese tabii ki’ dedi.
400 TONLUM MİNARE KURTARILACAK…
Vakıflar Genel Müdürlüğü olarak kent merkezindeki tarihi Ulu Camii’nin eğik minaresi ile ilgili titiz bir çalışma yürüttüklerini belirten Hürata, minarenin kurtarılmasına yönelik en uygun çalışmayı belirleyebilmek için incelemede bulunduklarını söyledi.
İtalyan restoratör Berluchi ve diğer uzmanların yapılan incelemelerin ardından rapor hazırlayacağını belirten Hürata, bu raporun ardından daha net bir düşüncenin ortaya çıkacağını söyledi.
Hürata, şu şekilde konuştu:
‘Ulu Camii’nin minaresi ile ilgili yapılabilecek çalışmalar incelemelerimizin ardından ortaya koyabileceğiz. Amaç hep daha iyi anlamaya yönelik. O yüzden göreve geldiğimizde ‘biz bir proje genelgesi hazırlayalım, proje sürecini çok uzun tutalım’ dedik. Bizim elimizdeki eserlerin, kültür varlıklarının çoğu cami ve cemaatin kullandığı yerler. Restorasyon sürecini kısaltmanın tek yolu da projelendirme sürecini uzun tutmak. Bu süreci uzun tutarak, yapıya ilişkin her türlü detaya ulaşmak, yapıyı tanıyabildiğimiz kadar tanımak mümkün oluyor. Yeni bir yapı yaparken projeniz hazırdır. Ama eski eserde bırakın uygulama projesini kesin projeyi bile çıkaramıyorsunuz. Sıkıntılar oradan doğuyor.
Buradaki araştırma ve inceleme çalışmalarından, İtalyan uzmanların bize sunacakları, rapor ve önerilerden sonra ve değerli hocalarımızın katkıları ve onlardan alacağımız görüşler doğrultusunda Ulu Camii’nin minaresine nasıl bir müdahalede bulunacağımızı belirleyeceğiz. Önce gündeme gelen öneriler, halatlarla germe çekme gibiydi. Bunlar pek itibar görmedi. Restorasyonda önemli olan şu, minimum müdahale, maksimum koruma. Biz ne kadar az müdahale edebilirsek o kadar iyi oluyor. Biz bunu yapabiliyorsak doğru bir şey yapıyoruz demektir. O açıdan gelen öneri, proje ve teklifleri ince eleyip sık dokuyoruz. Önü arkası, ne getirir düşüncesi ile bütün çabamız yapıya ilişkin bilinmeyenleri ortaya çıkarma noktasında’
