ERSAN ARSLAN
Halk Sağlığı İl Müdürlüğü Sivas’ta Obezite konusunda toplumun bilinçlendirilmesi için çalışmalarını sürdürüyor. Bu kapsamda obezite konusunda basın mensuplarına yönelik bilgilendirme toplantısı düzenlendi. Toplantıda basın kuruluşlarından obezite ile mücadele ve toplumun bilinçlendirilmesine yönelik çalışmalarda destek istendi.
Toplantıda Halk Sağlığı İl Müdürlüğü Diyetisyeni Cansu Pekcan, ‘Obezite nedir, nasıl saptanır, obezitenin sebepleri, obezitenin yol açtığı sağlık problemleri, dünyada ve Türkiye’de durum, çocuk ve yetişkinlerde obezite durumu, tedavi yöntemleri’ gibi konularda bir sunum yaptı.
Sağlık Bakanlığı’nın yapmış olduğu ‘Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması-2010’ ön çalışma raporuna göre Türkiye’de obezite sıklığının; erkeklerde %20,5, kadınlarda % 41,0, toplamda ise % 30,3 olarak bulunduğunu belirten Pekcan, dünyada olduğu gibi Türkiye’de de obezitenin hızla arttığını söyledi. Pekcan, Sivas’ta da beslenme alışkanlıklarına göre obezitenin sıklıkla göründüğünü belirtti.
‘ERKEKLERDE ELMA
KADINLARDA ARMUT TİPİ
OBEZİTE GÖRÜLÜYOR’
Obezitenin nasıl tespit edildiği konusunda bilgiler veren Diyetisyen Cansu Pekcan, obizite sınıfları hakkında da bilgiler verdi. Pekcan, obezitenin kadınlarda genellikle armut tipi, erkeklerde ise elma tipi obezite olarak görüldüğünü belirtti.
Pekcan, şu ifadeleri kullandı:
‘Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) obezite sınıflandırması esas alınarak obeziteyi belirlemek için yaygın olarak Beden Kütle İndeksi kullanılmaktadır.
Genel olarak bedenin yağ kütlesinin, yağsız kütleye oranının aşırı artması sonucu boy uzunluğuna göre vücut ağırlığının arzu edilen düzeyin üstüne çıkmasıdır.
Yetişkin erkeklerde vücut ağırlığının %15-18'i, kadınlarda ise %20-25'ini yağ dokusu oluşturmaktadır.
Bu oranın; Erkeklerde %25, kadınlarda ise %30'un üstüne çıkması obeziteyi oluşturmaktadır.
Özellikle iki tip obezite bizim karşımıza çıkıyor. Armut tipi dediğimiz obezite vücutta ya dağılımı daha çok alt bölgede olacak şekilde gerçekleşiyor ve sıklıkla kadınlarda görülüyor.
Android Obezite dediğimiz Elma Tipi Obezitede ise yağ dağılımı daha çok çok üst kısımlarında görülüyor ve sıklıkla erkeklerde görülüyor. Bunlardan en tehlikelisi elma tipi dediğimiz ve daha çok erkeklerde görülen obezite tipidir.
Sağlıklı bir yaşam için temel mesajımız alınan ve harcanan enerjinin birbirine eşit olması gerektiğidir.
Obezite tespitinde beden-kitle indeksi (BKİ) kullandığımız en yaygın yöntemdir. DSÖ’nün kullandığı bir obezite sınıflandırması var ve biz de bunu takip ederek çalışmalarımızı sürdürüyoruz.
Beden kitle indeksinde vücut ağırlığının kilogram cinsinden değerinin boy uzunluğunun m2 cinsinden değerine bölünmesi ile hesaplanır. Örneğin 80 kg ağırlığında bir kişinin boyu 1.60 cm olduğunda beden kitle indeksini hesaplıyoruz. Bulduğumuz değer 31.25, burada kişide 1. Derece obez durumu var diyoruz.
DSÖ obezite sınıflandırmasına göre BKİ 18,5 kg’nin altında olduğunda zayıf, 18,5-25 kg arasında olduğunda normal, 25-30 kg arasına geldiğinde hafif şişman, 30-35 arası birinci derece, 35-40 arası ikinci derece ve 40’ın üzeri 3. derece artık, ölümcül obezite dediğimiz tanıyı kişiye koymuş oluyoruz.
İkinci bir saptama yöntemimiz bel çevresi ölçümü. Bel çevresi ölçümünün erkeklerde 94’ün üzerinde olması, BKİ’nin 25’in üzerinde olmasıyla birlikte risk oluşturuyor. Kadınlarda 80’in üzerinde olması yine risk oluştururken 88’in üzerinde olması da yüksek risk oluşturuyor.
Yine bel çevresinin kalça çevresine oranı da obezite hesaplamada kullandığımız yöntemlerden bir tanesi. Kadınlarda 0,85’ten, erkeklerde ise 1,0’dan yüksek olduğunda obezite tanısını koyabiliyoruz.’
SİVAS’TA OBEZİTEYE
SIK RASTLANIYOR
Obeziteyi oluşturan nedenler hakkında da bilgiler veren Pekcan, yaş, cinsiyet, eğitim, sosyo kültürel etmenlerin obeziteye etki ettiğini söyledi. Pekcan, özellikle Sivas’ta beslenme alışkanlığına göre obeziteye sıklıkla rastlandığını belirtti.
Pekcan; ‘Obezitenin oluşmasında temelde aşırı ve yanlış beslenme alışkanlıkları ile birlikte yetersiz, fiziksel aktivite düzeyindeki yetersizlik gelmekte. Yaşa bağlı etkilenme söz konusu oluyor. Özellikle 45 yaşın üzerinde metabolizmanın da yavaşlaması ile birlikte obezite görülme riski artıyor. Cinsiyete göre daha çok kadınlarda görülüyor. Eğitim düzeyine bağlı, özellikle eşlerin çalışması durumunda hazır beslenmeye yönelme oluyor ve bu şekilde obezite riski artmış oluyor. Sosyo-kültürel etmenlerle ilgili olarak özellikle Sivas’a değinebiliriz. Sivas’ta, çok fazla yağlı ve karbonhidrat içerikli dediğimiz unlu, hamurlu gıdalar çok fazla tüketildiği için obezite sıklıkla görülmekte.
Gelir durumuna bağlı olarak çift yönlü obezite görülmekte. Zengin aileler yine hazır besinlere imkânları dâhilinde ulaşabilirken daha fakir olan toplumun diğer kesimi ise daha çok ekmeğe dayalı besin tüketimi ile birlikte obezite ile karşı karşıya kalabiliyor.
Hormonal ve metabolik etmenler kişiden biraz daha bağımsız olarak obeziteyi artırabiliyor. Genetik yatkınlıkta yine obezitede etkili. Psikolojik problemlere bağlı kişilerde sosyal hayatın stresi ile birlikte kişiler kendilerini masa başında yemek yerken sıklıkla bulabiliyorlar. Yine bayanlar açısından sık aralıklarla çok düşük enerjili diyetler uygulandığında, metabolizmaları çok fazla etkileniyor ve daha sonrasında normal beslenmelerine döndüklerinde daha önceki kilolarının çok üstünde kilo alabiliyorlar.
Sigara-alkol kullanma durumuna baktığımızda kişi sigara kullanımını bıraktığında beslenmesini artırabiliyor. Bu konuda bilinçlenmesi gerekiyor. Alkol ise hızlı bir şekilde midemizden itibaren emilimi gerçekleşebildiği için çok fazla kilo alımına sebep olabiliyor.
Kullanılan bazı ilaçlar, antidepresanlar örneğin uyku yapıcı etkisiyle, ya da bazı ilaçların iştah açıcı etkisiyle obezite sıklığı artabiliyor. Yine bayanlar için doğum sayısı ve doğumlar arası süreye bağlı olarak kalan kilolarla birlikte obezite sık görülebiliyor’ dedi.
OBEZİTE İLE GELEN HASTALIKLAR…
Obezitenin bir hastalık olarak görülmesi gerektiğinin altını çizen Pekcan, bu hastalığın beraberinde farklı ve tehlikeli sağlık problemlerini de getirdiğine dikkat çekti.
Kişide obezite durumunun düzeltilmesi ile birçok hastalıkta ciddi oranda iyileşme meydana geldiğini belirten Pekcan, şu ifadeleri kullandı:
‘Öncelikle obeziteyi bir hastalık olarak görmemiz gerekiyor ve obezitenin beraberinde getirdiği diğer hastalıklara dikkat etmemiz gerekiyor.
Bunun en başında İnsülin direnci ile birlikte Tip 2 Diabetes Mellitus dediğimiz şeker hastalığı gelmekte. Daha sonrasında hipertansiyon-felç, koroner arter hastalıkları, hiperlipidemiler, karaciğer yağlanması, astım-solunum zorluğu, uyku apnesi, menstruasyon düzensizlikleri, ruhsal sorunlar görülebiliyor.
Bunların yanı sıra gebelik komplikasyonlarının daha fazla artmasına sebep oluyor. Bazı kanser türlerinin riskini artırıyor.
Özellikle sık aralıklarla ağırlık kaybetme ve kazanma sonucunda deri altı yağ dokusunun fazla olmasına bağlı deri enfeksiyonları sık görülebiliyor. Yine mantar enfeksiyonu kan şekerinin sürekli yüksek seyretmesi nedeniyle artabiliyor. Kas-iskelet sistemi problemleri görülebiliyor. Yine psikolojik açıdan da toplumsal uyumsuzluklar görülebiliyor.
Kişide obezite durumunun düzeltilmesi ile sahip olduğu hastalıklar belirli oranlarda düzelebiliyor. Bununla birlikte yaşam kalitesinde yüzde 95 iyileşme olabilir. Ölüm riskinde ise yüzde 89’luk bir azalma meydana gelebiliyor.’
Pekcan daha sonra obezitenin tedavi yöntemleri, sağlıklı beslenme önerileri, egzersiz tedavisi gibi konularda da bilgiler verdi.
