Adem Sabit NALBANT
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, kurbanlık fiyatlarını değerlendirdiği görüntülü açıklamasında önemli açıklamalarda bulundu.
Bayraktar; bu yıl kesilecek kurbanlık sayısında geçen yıllara göre en az yüzde 25 oranında azalma olacağını öngördüklerini dile getirdi.
TZOB'dan yapılan açıklamada Bayraktar, şu ifadelere yer verdi:
“Hayvancılık işletmelerinden doğrudan yapılan satışlar hariç kurbanlık hayvanlar; hayvan pazarı ve canlı hayvan borsasının yanı sıra Kurban Hizmetleri Komisyonlarınca alınan kararlar doğrultusunda belirlenen kurbanlık hayvan satış yerlerinde ve özel kurbanlık kesimi yapılacak işletmelerden alınıp satılabilecek. Belirlenen bu yerlerin dışında kurbanlık hayvan alım ve satımlarına müsaade edilmeyecektir. Kurbanlık alacak vatandaşlarımız belirlenen bu yerlerden kurbanlık alacaktır.
Bakanlık tarafından açıklanan en son kesilen kurbanlık hayvan satışları sayısı göz önüne alındığında; ülkemizde yıllık 960 bini büyükbaş, 2 milyon 850 bini küçükbaş olmak üzere toplamda 3 milyon 850 bine yakın hayvan kurbanlık olarak kesiliyor. Ziraat Odalarımızdan aldığımız bilgilere göre, kurbanlık satışları ağır ilerliyor. Öte yandan talepte yaşanması muhtemel düşüş üreticilerimizi düşündürüyor. Sahadan aldığımız bilgilere göre, vatandaşlarımızın alım gücünün düşmesi nedeniyle, bu yıl kurbanlık satışlarında en az yüzde 25 civarında azalma olacağını tahmin ediyoruz. Her yıl bayrama yakın bu dönemlerde gerçekleşen satış rakamlarıyla bu yılın rakamları karşılaştırıldığında bu düşüş net olarak görünüyor.
Nakliye ve çadır kiralarının yüksek olmasına bir de alım gücünde yaşanan düşüş eklenince, üreticilerimiz şehir dışında olan hayvan pazarlarına satış için gitmekte tereddüt ediyor. Üreticilerimiz, kurbanlıklarını mümkün olduğunca yerlerinde yani ahırlarda satmaya çalışıyor. Bazı illerimizde, geçtiğimiz yıllarda çadırlara olan yoğun talep nedeniyle kurayla yapılan çadır satışlarında, bu yıl talep düşüklüğünden dolayı kuraya ihtiyaç dahi olmadığını görüyoruz. Bu da bu yıl şehirlerde daha az kurbanlık çadır, dolayısıyla daha az kurbanlık göreceğimiz anlamına geliyor.
Kesilecek kurbanlık sayısında geçen yıllara göre en az yüzde 25 oranında azalma olacağını öngörüyoruz. Bu yıl yaklaşık 720 bin büyükbaş, 2 milyon 150 bin küçükbaş, toplamda ise 2 milyon 870 bin kurbanlık hayvan kesileceğini tahmin ediyoruz.”
“ÜRETİCİ MALİYETLERİNDEKİ CİDDİ ARTIŞLAR OLDU”
“Yem, elektrik, işçilik, veteriner ilaç, nakliye gibi girdilerde bu yıl çok önemli yükselişler oldu. Dolayısıyla kurbanlık fiyatları da geçen yıllara göre arttı. Üreticilerimizin kullandıkları elektriğin kilovatı geçen yıl 90,63 kuruş iken bu yıl yüzde 129,4 artışla 207,94 kuruşa yükseldi. Üreticilerimizin çalıştırdıkları bir işçiye ödedikleri brüt asgari ücret geçen yıl 3 bin 577 lira iken bu yıl yüzde 39,9 artışla 5 bin 4 kuruşa yükseldi. Öte yandan, üreticilerimizin geçen yıl tonu 2 bin 621 liraya aldıkları arpa, bu yıl yüzde 152,8 artışla 6 bin 625 liraya, 2 bin liraya aldıkları buğday kepeği, yüzde 175 artışla 5 bin 500 liraya, 860 liraya aldıkları saman, yüzde 116,6 artışla bin 863 liraya, 2 bin 619 liraya aldıkları besi yemi, yüzde 148,6 artışla 6 bin 512 liraya yükseldi. Geçen yıl mazotun litresine 7 lira 34 kuruş ödeyen üreticilerimiz bu yıl 30 lira 8 kuruş ödemek zorunda kaldı. Yani litre fiyatında yüzde 309,8'lik artış yaşandı. Mazot fiyatlarındaki artış hayvan nakillerini de etkiledi. Geçen yıl Kars ilinden; Ankara'ya 9 bin liraya giden nakliye aracı bu yıl 25 bin liraya, İstanbul'a 12 bin liraya giden araç 35 bin liraya, Bursa ve İzmir'e 12 bin 500 liraya giden araç 35 bin liraya gidiyor. Yani nakliye ücretleri bir yılda yüzde 178 ile yüzde 191 arası oranlarda arttı. Bu durum son satış noktasında kurbanlık fiyatlarını da doğal olarak artırdı. Örneğin üreticilerimiz yetiştirme sürecinde artan maliyetlerin yanı sıra 20-25 hayvanını İstanbul'a taşıyıp, satmak istediğinde; 30-35 bin lirası nakliye, 40 bin lirası çadır kirası, Çoban ve kişisel bakımları da dâhil toplamda yaklaşık 100-110 bin lira masraf yapmak zorunda kalıyor.”
KURBANLIK HAYVAN FİYATLARI
“Kurbanlık fiyatları ve satış şekli illere göre farklılık gösteriyor. Kimi yerlerde canlı ağırlık (baskül) ve et (karkas) fiyatı üzerinden, kimi yerlerde ise canlı hayvan (kabala) üzerinden pazarlık yöntemiyle ya da hisseli olarak satışlar yapılıyor. Son zamanlarda özellikle büyükşehirlerde kesim fiyatı da hayvan satış fiyatına dâhil ediliyor. Kurbanlık hayvan fiyatları; illere, canlı ağırlığa, ırkına (yerli-kültür) ve büyükbaşta inek, düve, tosun, küçükbaşta koyun, koç, keçi olmasına göre farklılık gösteriyor. Ziraat Odalarımızdan aldığımız bilgilere göre; ülkemizde ortalama fiyatların; hayvan başına büyükbaşta 15 bin ile 60 bin lira, küçükbaşta ise 2 bin lira ile 8 bin lira arasında değişeceği tahmin ediliyor. Canlı ağırlık fiyatının da kilogram başına büyükbaş hayvanlarda 50 lira ile 75 lira, küçükbaş hayvanlarda 50 lira ile 80 lira arasında olacağı öngörülüyor. Bu fiyatlar bayram yaklaştıkça talebe göre de değişebilecektir. Ülke ortalamasına bakıldığında, büyükbaş hayvanların canlı kilogram fiyatı 61 lira 15 kuruş, küçükbaş canlı kilogram fiyatları ise 63 lira 57 kuruş olarak tespit edildi. Fiyatlar, geçen yıla göre, büyükbaşta yüzde 107,6, küçükbaşta ise yüzde 90,6 oranında arttı. Ortalama fiyat kilogram başına; büyükbaşta 29 lira 46 kuruştan 61 lira 15 kuruşa, küçükbaşta ise 33 lira 36 kuruştan 63 lira 57 kuruşa çıktı. Canlı kilogram olarak büyükbaş hayvan fiyatları, satışların en fazla olduğu üç büyük ilimizde; İstanbul'un Avrupa yakasında 65 lira ile 75 lira, Anadolu yakasında 60 lira ile 75 lira, Ankara'da 55 lira ile 65 lira, İzmir'de 55 lira ile 70 lira arasında değişiyor. Küçükbaş hayvan fiyatları ise canlı kilogram olarak; İstanbul'un Avrupa yakasında 60 lira ile 75 lira, Anadolu yakasında 60 lira ile 80 lira, Ankara'da 60 lira ile 65 lira, İzmir'de 60 lira ile 70 lira arasında değişiyor. Bazı illerde büyükbaş hayvanlarda hisseli satışlar da yapılıyor. Hisse fiyatları illere göre değişmekle birlikte 4 bin lira ile 8 bin lira arasında değişiyor. Bazı illerimizde hisseli satışlarda kişi başına düşen hisse bedelleri ise şöyle değişiyor; Fiyatlar İstanbul'da 5 bin lira ile 7 bin lira, Ankara'da 5 bin lira ile 6 bin lira, İzmir'de 5 bin lira ile 7 bin lira, Konya'da 6 bin lira ile 7 bin lira, İzmit'te 5 bin lira ile 6 bin lira, Balıkesir'de 5 bin 500 lira ile 8 bin lira, Sakarya'da 4 bin lira ile 6 bin lira, Karaman'da 6 bin lira ile 7 bin lira, Kayseri'de 4 bin 500 lira ile 6 bin lira, Yozgat'ta 5 bin lira ile 8 bin lira ve Sivas'ta 5 bin lira ile 7 bin lira arasında değişiyor.”
BEKLENTİLERİMİZ
“Vatandaşlarımızın bu yıl alım gücü oldukça düştü. Bu da kurbanlıklara olan talebi azalttı. Emeklilere verilen bayram ikramiyesinde yapılacak ciddi iyileştirme satışları hareketlendirecektir. Vakıflar, dernekler, marketler ve bireysel gerçekleşen kurbanlık hayvan satışı, hayvan pazarları, hayvan kesimleri, hayvanın derisi, nakliyesi derken birçok ekonomik faaliyet 4 günlük süreçte gerçekleşecektir. Bu durum yasal bir çerçeveye oturtulmalıdır. Bugün kurbanlık piyasası milyarlarca liranın döndüğü bir faaliyet alanı haline gelmiştir. Ayrıca vakıf ve derneklerin yurtdışı fiyatlarını ülke içi fiyatlarına göre daha düşük tutması birçok vatandaşın ucuz diye oralara yönelmesine neden oluyor. Bu da iç pazar satışlarını olumsuz etkiliyor. Buna yönelik ciddi düzenleme yapılmalıdır. Hükümetimiz yoğun emek sarf edilen ve böylesi yüksek meblağların döndüğü bir faaliyet alanını yasal çerçeveye oturtmalıdır. Bu kapsamda hazırlanacak ‘kurbanlık ticaretinin düzenlenmesi' mevzuatıyla: İl/ilçe düzeyinde kurulacak, içerisinde Ziraat Odası, Ticaret Borsaları, Üretici Örgütleri, Tarım ve Orman Bakanlığı il/ilçe müdürlükleri ve ilgili diğer paydaşların olduğu komisyonlar kanalıyla, üretici maliyetlerini dikkate alarak bir ‘taban fiyat' belirlenmeli, toplu alım yapacak vakıf, dernek ve marketlerin bu fiyatın altında alım yapması engellenmelidir. Vakıf ve dernekler kesim öncesi belirledikleri alım miktarlarını bakanlığa bildirmeli, ne kadar hayvanı nereden, kaç liraya aldığını, hayvan küpesi kayıtlarıyla vekaleti nasıl paylaştırdığını, elde edilen etleri nerelerde nasıl dağıttığını belgelemesi istenmeli, kasapların kurbanlık kesim ücretleri bu komisyon kanalıyla belirlenmeli ve ücrete uyumun sağlanması denetlenmeli, vakıf ve derneklerin yurtiçi/yurt dışı olarak tek fiyat belirlemesi sağlanmalı, kurbanlık hayvan pazarlarındaki çadırların düşük ücrete kiralanması sağlanmalı, kurbanlık hayvan nakillerinde üreticilere nakliye desteği sağlanmalıdır.”
“ET VE SÜT KURUMU BAYRAM SONRASINDA ELDE KALAN HAYVANLARI UYGUN BİR FİYATA ALMALIDIR”
“Öte yandan üreticilerimiz, satışların geçen yıla göre yavaş seyrettiğini ifade ediyor. Temennimiz talebin canlanarak satışlarda beklenilen hızın yakalanması, üreticilerimizin hayvanlarının tamamını uygun fiyata satarak emeklerinin karşılığını almasıdır. Satışların beklendiği gibi gerçekleşmemesi durumunda bayram döneminde satılamayan hayvanlar, Et ve Süt Kurumu tarafından üreticilerimizin yaptığı ek masraflar da dikkate alınarak uygun bir fiyata satın alınmalıdır. Bu kurbanlık yetiştiriciliğinde sürdürülebilirlik açısından çok önemlidir.”
