Salgın Hastalıklar

Salgın Hastalıklar
01-07-2022
<p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Salgın hastalıklar, tarih boyunca insanlık i&ccedil;in sorun oluşturmuştur &ccedil;&uuml;nk&uuml; yalnızca enfekte bireyleri değil, t&uuml;m toplumu pek &ccedil;ok y&ouml;nden etkilemektedir. İnsanlar gibi, mikroorganizmalar da modern ulaşım olanaklarından yararlandığından, salgınlar eskisinden &ccedil;ok daha hızlı ve yakın tehlikelerdir. Hastalık oluşturan bir enfeksiyon etkeninin duyarlı canlıya doğrudan veya dolaylı yolla ge&ccedil;mesi ile oluşan bulaşıcı hastalıkların yayılarak &ccedil;ok sayıda canlıda hastalık oluşturması, salgın hastalık olarak tanımlanır. </span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Pandemi terimi (eski Yunanca: pan: t&uuml;m + demos: insanlar), bir kıta, hatta t&uuml;m d&uuml;nya y&uuml;zeyi gibi &ccedil;ok geniş bir alana yayılan ve etkisini g&ouml;steren salgın hastalıkların genel ismi olarak karşımıza &ccedil;ıkar. Salgın şeklinde yayılım g&ouml;steren t&uuml;m bulaşıcı hastalıkların tipik bir seyri vardır. </span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Hastalığın sağlıklı kişilere kısa s&uuml;rede bulaşarak yayılması, akut ve şiddetli seyretmesi, kısa bir s&uuml;re i&ccedil;inde hastalığa yakalananların ya &ouml;l&uuml;p ya da tamamen iyileşmesi, hastalıktan kurtulanların uzun s&uuml;reli veya yaşam boyu bağışıklık geliştirmesi ve belirli bir oranda port&ouml;r&uuml;n bulunması, bulaşıcı hastalık d&ouml;ng&uuml;s&uuml;n&uuml;n tipik &ouml;zelliğidir.</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Salgınların nedeni &ccedil;oğunlukla, mikroorganizmaların doğadaki b&uuml;y&uuml;k &ccedil;alkantılara g&ouml;sterdikleri tepkiler olmuştur. Savaşlar, n&uuml;fus artışı, depremler, seller, fırtınalar, kıtlık, iklim anormallikleri, evsizlik ve &ccedil;evre kirliliği, salgınlardan bir ya da ikisini harekete ge&ccedil;irebilir.</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">&Ouml;rneğin, tarih boyunca Afrika&rsquo;daki yoksulluk ve &ouml;l&uuml;mler, kolera, Ebola, AİDS ve t&uuml;berk&uuml;loz nedeniyle daha da artmıştır. Asya&rsquo;nın gecekondu b&ouml;lgelerine HIV, Kuzey Amerika&rsquo;nın varoşlarına hantavir&uuml;s sa&ccedil;ılmıştır. </span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Salgın hastalıklar, imparatorlukları &ccedil;&ouml;kertmiş, orduları kırmış, yaşama bi&ccedil;imlerimizi s&uuml;rekli değiştirmiş ve halen değiştirmeye devam etmektedir. Ge&ccedil;miş salgınları incelemek, bug&uuml;nk&uuml;lerin daha iyi irdelenmesini sağlayabilir. </span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">D&uuml;nyamızın yaşadığı salgın hastalıklara bakıldığında; kolera salgınları, hijyen &ouml;nlemlerinin alınmasını sağlamış, hemşireliğin gelişmesine yol a&ccedil;mış ve oral sıvı tedavisinin uygulanmasını g&uuml;ndeme getirmiş, &ccedil;i&ccedil;ek hastalığı salgınları, eradikasyonunda b&uuml;y&uuml;k rol oynayan aşının bulunmasına, verem salgınları ise zayıflatılmış canlı aşıların geliştirilmesine neden olmuştur. Veba, karantina* &ouml;nlemlerinin geliştirilmesini sağlamış, sifiliz, cinsel yaşama korkuyu tanıtmış, ila&ccedil; tedavisinin yolunu a&ccedil;mış, sıtma, vekt&ouml;r kontrol&uuml;n&uuml;n temelini oluşturmuştur.</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Ge&ccedil;mişte b&uuml;y&uuml;k salgına &ouml;rnek olarak İspanyol gribini &ouml;rnek olarak verebilirim.</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">20. y&uuml;zyılda birka&ccedil; on yıl ara ile grip pandemileri meydana gelmiş, bunların en şiddetlisi 1918-1919&rsquo;da milyonlarca &ouml;l&uuml;me neden olduğu tahmin edilen H1N1 vir&uuml;s&uuml;n&uuml;n neden olduğu &ldquo;İspanyol Gribi&rdquo; olmuştur. 4-6 ayda t&uuml;m&uuml;yle yeni bir influenza vir&uuml;s alt tipi ortaya &ccedil;ıkmış ve iki yıl boyunca baş g&ouml;steren &ccedil;eşitli dalgalar halinde yery&uuml;z&uuml;ne yayılmıştır. </span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Tarihteki grip salgınlarının en b&uuml;y&uuml;ğ&uuml; olarak bilinen bu salgın, 1918&rsquo;de I. D&uuml;nya Savaşı sırasında başlayarak askeri kampların s&uuml;rekli yer değiştirmesi nedeniyle pandemi haline geldi. İspanyol Gribi olarak anılması, savaşa katılmayan &uuml;lke olarak sans&uuml;r uygulanmayan İspanya gazeteleri tarafından s&ouml;z edilmiş olmasından kaynaklanır. Osmanlı Devleti dahil t&uuml;m d&uuml;nyayı sarmış olan bu salgının &ouml;ncekilerden farkı, sağlıklı gen&ccedil; erişkinleri etkilemesi olmuştur.</span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Salgınlar ile m&uuml;cadelede bilinen en etkili stratejiler i&ccedil;inde, hastalıkların etkenine g&ouml;re değişmekle birlikte karantina, izolasyon, aşılama ve hastalık kaynağının bulunması, erken tanı, takip ve tedavinin yeri &ccedil;ok &ouml;nemlidir. Salgınların tek bir sihirli mermisi olmayabilir. &Ouml;rneğin, Ro değerinin y&uuml;ksek olduğu bir&ccedil;ok epidemide, karantina yeterince etkili olamayacaktır. Ancak, toplumsal hijyen kurallarına uyulması, sağlıklı su ve kanalizasyon sistemlerinin sağlanması, sağlıklı ve yeterli beslenme, bağışıklama, erken tanı, tedavi ve takip gibi her d&uuml;zeyde koruyucu hekimliğin &ouml;nemi vazge&ccedil;ilmezdir. </span></span></p> <p style="margin-left:0cm; margin-right:0cm; text-align:justify"><span style="font-size:11pt"><span style="font-family:Calibri,&quot;sans-serif&quot;">Bunun yanı sıra t&uuml;m basamak sağlık kurumlarının koordineli &ccedil;alışması, bu salgında &uuml;lkemizde de yapıldığı gibi ivedilikle yerel ve genel oluşturulan bilim kurullarında epidemiyoloji ve halk sağlığı uzmanlarının g&ouml;r&uuml;ş ve &ouml;nerilerinden yararlanılması, kaynakların etkili kullanılması ve bireysel koruyucu sağlık hizmetlerine y&ouml;nelik sağlık eğitimleri giderek daha fazla &ouml;nem kazanmaktadır. Pek &ccedil;ok hastalıkla ilgili y&uuml;zlerce yıldır edindiğimiz tecr&uuml;be deneyim, gelecek salgınlarla da baş edebileceğimiz konusunda umut vermektedir.</span></span></p>
ÖNCEKİ YAZILARI
SİZİN DÜŞÜNCELERİNİZ?