Demokrasi eğitim düzeyi yüksek toplum ister. Sivil Toplum Kuruluşlarının etkinliği ve denetimini esas alır. Toplum, STK lar aracılığıyla yöneticileri etkin bir sorgulama ve denetime tabi tutar. Eğitim düzeyi düşük, sorgulama kültürü olmayan toplumlarda demokrasinin sonu baskıcılığa, tiranlığa, yolsuzluklara gider.

İsviçre'nin nüfusu sekiz milyondur, İsviçre'de STK lara üye olan İsviçreli sayısı yirmi dört milyondur. Her İsviçre vatandaşı birden çok Sivil Toplum Kuruluşuna üyedir. Demokraside, vatandaşlar STK lar aracılığıyla yönetime katılırlar. Toplumda aşağıdan yukarıya doğru fikir ve sorgulama etkileşimi devam eder. Bir düşünür: ''Bir toplumda STK lar etkin ise o toplum kısa sürede kalkınır. Çünkü vatandaşlar fikir olarak yönetime katılıyor ve sorgulama yapıyordur. Eğer bir toplumda polis etkin, STK lar suskun ise o toplum geri kalmaya mahkumdur. Çünkü halk fikir olarak yönetime katılamaz, sorgulama yapamaz, yolsuzluklar önlenemez'' demiştir.

Demokrasinin en büyük düşmanı ve ölümcül hastalığı, devlet yöneticilerinin kavgacı düşünceleridir. Demokraside yöneticiler, eleştirilere tahammüllü olur, farklı düşüncelere saygı duyarlar. Mevlana'nın dediği gibi: 'BİR YERDE HERKES AYNI ŞEYİ SÖYLÜYORSA ORADA HİÇ KİMSE DÜŞÜNMÜYOR DEMEKTİR' doğrultusunda farklı görüşlere önem verildiği yönetim biçimidir. Demokrasi, en güçsüz bireyin, en güçlü kişi veya kurumlar karşısında bile, başına hiçbir kaza-bela gelmeyeceğinden emin olarak, sistem içinde, haklarını arayabildiği ve alabildiği, adaletin herkese eşit uygulandığı, yargının bağımsız olduğu yönetim biçimidir.

Demokrasi kültürünü yok eden şeylerin başında, devlet erkinin kişisel, ailesel menfaatler istikametinde kullanılması gelmektedir. Demokrasinin alt yapısı olan; eğitim düzeyi yüksek bir toplum, yargı bağımsızlığı, STK lar aracılığıyla etkin denetim ve sorgulama kültürü ve şeffaflık sağlanamazsa; Siyasetçilerimiz; Bulunduğu makamdan aldığı gücü şahsına kullanan, MENFAAT OLUŞTURAN, RANT, İŞ, İMKAN DAĞITAN, İŞ TAKİBİ YAPAN, SİYASETİ ZENGİNLEŞME ARACI OLARAK KULLANAN, HAKSIZ KAZANÇ SAĞLAYAN BİREYLER OLURLAR.

Demokratik ülkelerde yüksek eğitim düzeyi, fikir olarak yönetime katılma, etkin denetim, şeffaflık ve sorgulama kültürünü görüyoruz. Müslüman olmayan, pek çoğu itibariyle ahiret ve hesap günü inancı bulunmayan devlet adamları kamu kaynaklarını kullanmakta çok sorumlu davranmaktadır. En küçük bir usulsüzlük ve suiistimalde demokratik ülkelerin kamuoyları, makamına bakmaksızın bu kişilerin istifasını istemekte, yargı ve ilgili kurumlar ayrıntılı hesap sormaktadır. Atatürk: ''Sorgulamayan cahil, sorgulatmayan ise zalimdir'' der.

İslam tarihine bakalım; Bir savaş ganimeti paylaşımı sonunda Hz. Ali, Halife Ömer'in yeni bir kıyafet giydiğini görünce sorar: ''Bana düşen kumaştan elbise çıkmadı. Sen nereden buldun, yoksa halifeyim diye sen daha çok kumaş mı aldın '' Hz. Ömer oğlunu çağırtır meseleyi anlatır. Halifenin oğlu: ''Benim payıma düşen kumaşı babama verdim, ikimizin hakkından babam elbise diktirdi'' der. Gördünüz mü devlet başkanını, halkla eşit yaşıyor, eşit paylaşıyor ve halifeden hesap sorulabiliyor o da itiraz etmeden hesap veriyor.

Dört halife döneminde halife seçimleri bir kurul tarafından yapılmıştır. Türk Milletindeki Kurultay benzeri, bilginlerden, toplumun önderlerinden oluşan bir üst kurul tarafından seçim yapılmıştır. Eğitim düzeyi düşük cahillerin oylarına başvurulmamıştır. Bu gün çok tartışılan ''Profesörün oyu ile cahil bir vatandaşın oyu bir'' tutulmamıştır. Allah; ''Hiç bilenle bilmeyen bir olur mu '' (Zümer -9) buyurmuştur.

F. Nietzsche '' CAHİL BİR TOPLUM, ÖZGÜR BIRAKILIP KENDİNE SEÇİM HAKKI VERİLSE DAHİ, HİÇBİR ZAMAN ÖZGÜR SEÇİM YAPAMAZ. SADECE SEÇİM YAPTIĞINI ZANNEDER. Cahil toplumla seçim yapmak, okuma yazma bilmeyen adama hangi kitabı okuyacağını sormak kadar ahmaklıktır. Böyle bir seçimle iktidara gelenler, düzenledikleri tiyatro ile halkın egemenliğini çalan zalim ve madrabaz hainlerdir! '' der.