Cuma namazını Türkistan'daki mükemmel mimarisiyle, kullanım alanlarıyla bir külliyeyi andıran yeni yapılmış Agah Ata Camisinde kıldık. Camide Özbek Türkleriyle sohbet ettik. Öğlenden sonra bir okulu gezdik. Örnek bir proje okulu olduğu belli oluyor. Okul kurağı çok güzel, derslik sistemi uygulanıyor. Çok iyi donatılmış bir öğretmenler odası var. Tatilde olmalarına rağmen öğretmenler bizim için gelmişler. Öğretmenlerle bilgi alış verişinde bulunduk. Eğitimde Kazak modelini inceleme fırsatı bulduk. Ülkenin öğrenci sayısının az olması her şeyi etkiliyor ve bizdeki gibi özel şartları olan bir G. Doğu meseleleri yok. Biz sınav yerine okul puanları ve öğrencilerin katıldığı spor, sanat, bilimsel etkinliklerden aldığı puanlarla üniversiteye öğrenci yerleştirsek, en iyi üniversiteleri G. Doğu illerimiz doldurur. Çünkü tarafsız, adaletli ve bilimsel davranılamaz. Kazakistan'da öğretmenlik bir kadın mesleği olarak algılanıyor, kadın öğretmen sayısı daha fazla. Yaz tatili başlarken öğretmenlere bir maaş tatil ikramiyesi veriliyor.
Çimkent'e geri döndük, karayolu boyunca Çinlilerin hazır beton asfalttan otoban yollar yaptıklarını gördük. Bu yolları Çin'in ücretsiz yaptığını öğrendik, amaçları ürettiklerini batı pazarlarına ulaştırmak. Çimkent'ten bir saatlik uçuşla Almatı'ya geçtik, Aliya Oteline yerleştik. Otel çok eski ama otelden Tanrı Dağlarının uzantısı olan Kazak Türklerinin Ala Tavlar dedikleri üzeri karlı Ala Dağların muhteşem manzarası bizleri etkiledi. Türklerin İslamiyet öncesi Araplarla yaptıkları savaşın geçtiği Talas, Almatı'ya yakın mesafede.
29.06.2013 Cumartesi kahvaltıdan sonra Almatı şehir parkını gezdik. Bu eski başkente adeta bayıldık. Ala Dağları eteğine kurulmuş olan olağan üstü doğal güzelliklere sahip Almatı hayran olunacak güzellikte. Kırgızistan sınırına çok yakın olan, İskitlerin en eski yerleşim yeri Almatı, büyük caddeleri, yeşil alanları ile dikkat çekiyor. Adını elmadan alan, elmanın dünyaya buradan yayıldığı kent iyi planlanmış ipek yolu üzerindeki şehir iki milyon nüfusa sahip. Parktan Ala Dağlara çıktık, dağın zirvesinde olimpiyatların yapıldığı tesisleri gezdik. Ormanın içinde dağların zirvesinde olimpiyat köyü, teleferik ve helikopter alanlarının manzarasına doyamadık. Ala Dağın eteğinde ormanın içindeki köyde kurulan çadırda öğlen yemeği yedik.
Öğlenden sonra Almatı şehir merkezini gezdik, Çin'le komşu olduğu için Kazakistan çarşısında, pazarında, mağazalarında Çin mallarının hakimiyeti var. Pazarlarda, çarşılarda hemen her yerde tamamen kadınların çalıştığını gördük, kadın nüfus daha fazla. İkinci Dünya Savaşında Almanlara karşı, Ruslar, savaşçılıkları ile ünlü Kazak Türklerini savaştırması sonucu erkek nüfusu bir hayli azalmış. Almatı'daki kilisede yapılacak nikaha giden bir Rus çifti tebrik ettik. Almatı gezimize TÖMER Başkanı Muammer İğdeş Bey eşlik etti, bizimle yakından ilgilendi.
Unesco'nun Dünya Kültür Mirası listesine Ahmet Yesevi Türbesinden sonra Kazakistan'dan ikinci olarak aldığı eser, Kadim Türklerin izleri; Tamgalı Say, Damgalı Vadi, Almatı'ya 170 km uzaklıkta bulunuyor. Tamgalı Say; Kayalar üzerine kazılmış ya da döğme işlemiyle meydana getirilmiş, resim, damga ve yazı benzeri konularla dopdolu bir arkeleoji müzesi. Türklerin muhteşem tarihini anlatan muazzam bir resimli panolar diyarı. Beş binden fazla kaya resimleri ile dolu Sümerlerden daha önce insanoğlunun ilk defterleri. Bilim adamları, bu tamgalardan, insanoğlunun yazıdan önceki bir çeşit yazı denemesi veya yazıya geçişe alt yapısı olduğunu bildiriyorlar. Tamgalardan atı ilk evcilleştirenlerin Türkler olduğu belirlenmiştir.
Türk ve insanlık tarihinin seyrini değiştiren Altın Elbiseli Adam'ın bulunduğu Ortalık Müzesi Almatı'da. Bu eser Türklerin bilimde, sanatta, yazıda ne kadar ileri olduğunun bilimsel ispatı. Kazakistan'da Altın Elbiseli Adamın bulunduğu kurganlardan (İskit mezar odaları) yüzlercesi daha açılıp incelemeyi bekliyor. Yeterli bilim adamı olmadığı için bu Türk ve insanlık tarihinin önemli eserleri hala incelenmemiş. Altın Elbiseli Adamı da zaten Rus bilim adamları bulmuşlar.
Yolculuklarımız sırasında yol üstünde Türkiye Diyanetinin yaptırdığı bir cami imamıyla sohbet ettik. İlahiyatı Türkiye'de okumuş, Kazakistan'a geri dönüp evlenmiş, üç çocuğu varmış. Devlet Başkanı Nur Sulta Nazarbayev imzasıyla gelen bir mektup üzerine ülkesine döndüğünü anlattı. Dünyanın her tarafına dağılmış Kazak Türk gençlerine aynı davet mektubunun gönderildiğini söyledi. Nedenini sorduğumuzda, ''Rusların Sovyetler döneminde Kazakistan'a yüzde kırk civarına ulaşan Rus nüfusu yerleştirdiklerini, Nazarbayev bu çalışmalarıyla bu oranı düşürüp Türk nüfusunu artırdığını'' anlattı.